NĂM MỚI 2025
NĂM RẮN
HIỆP HÀNH LÀ VĂN HÓA
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
Dẫn nhập
Xuân Ất Tỵ 2025, năm Rắn. Câu chuyện về “rồng rắn theo nhau”: một trò chơi dân gian của Việt Nam, diễn tả sức mạnh, tạo nên sự mạnh dạn của dân, khi phải đến trước cửa quan hay cửa Trời, để trình bày ước nguyện. Trong đó một nhóm người nắm tay, hoặc ôm lưng nhau tạo thành một hàng dài. Rồng, Người đi đầu sẽ dẫn dắt, và cả đoàn phải cố gắng phối hợp nhịp nhàng để giữ sự cân bằng, không bị đứt đoạn khi phải đối mặt với thử thách, nhất là khi có người cản đường hoặc cố gắng “chặt đuôi.” Điều này đòi hỏi sự đoàn kết, kiên nhẫn và khả năng lắng nghe nhau. Đây là Biểu tượng văn hóa về tính hiệp hành, một hình ảnh về con đường hiệp hành, hiệp thông, tham gia và sứ vụ, trong cộng đồng. Sau đây, tôi xin chia sẻ về: Năm Mới 2025- Năm Rắn: Hiệp Hành là Văn hóa.
Nhận thức
“Rồng Rắn Theo Nhau” là Biểu tượng Văn Hóa Hiệp Hành. Rắn trong văn hóa Việt Nam: Biểu tượng của sự khôn ngoan, linh hoạt, và đôi khi mang tính huyền bí. Rồng rắn theo nhau: Một hình ảnh quen thuộc trong văn hóa dân gian, thể hiện sự gắn kết, trật tự, và đoàn kết. Trở thành Văn hóa hiệp hành theo Tinh thần của Thượng Hội đồng. Hiệp hành: Gắn bó, lắng nghe, cùng bước đi trong sự hòa hợp. Mỗi cá nhân là một mắt xích trong chuỗi dài, cần sự liên kết chặt chẽ nhưng linh hoạt, như cách “rồng rắn” chuyển động nhịp nhàng. Những yếu tố cấu thành văn hóa hiệp hành: Lắng nghe: Thấu cảm, thông hiểu sâu sắc những tiếng nói đa dạng trong cộng đoàn. Tham gia: Tôn trọng sự đóng góp của mọi thành phần dân Chúa, không phân biệt vai trò. Sứ vụ: Cùng hướng tới mục tiêu chung, như một đội ngũ thống nhất. Áp dụng hình ảnh “rồng rắn” vào văn hóa hiệp hành. Đầu và đuôi: Lãnh đạo dẫn dắt (đầu) phải lắng nghe và hòa hợp với những người theo sau (đuôi). Sự linh hoạt: Văn hóa hiệp hành không cố định. Nền văn hóa hiệp hành trong Giáo hội hôm nay không chỉ là một mô hình tổ chức mà còn là một thái độ sống, một phương thức tiếp cận công việc mục vụ và đời sống cộng đoàn. Điều này có nghĩa là cộng đoàn phát huy tinh thần hợp tác, đối thoại và chia sẻ trách nhiệm giữa các thành viên, từ các Đức Giám mục, đến các tín hữu linh mục, tu sĩ, giáo dân.
Câu chuyện này gợi lên nhiều khía cạnh liên quan đến tinh thần Hiệp hành: Hiệp thông: Hình ảnh đoàn người nắm tay nhau tượng trưng cho sự hiệp nhất trong Giáo hội. Dù là giáo sĩ, tu sĩ hay giáo dân, tất cả đều được mời gọi bước đi cùng nhau, cùng hướng đến một mục đích chung. Rồng rắn không thể tách rời: Nếu một người tách ra hoặc không theo nhịp, đoàn sẽ mất đi sự cân bằng. Tương tự, Hiệp hành đòi hỏi mọi thành phần trong Giáo hội phải lắng nghe nhau, không để ai bị bỏ lại phía sau. Tham gia: Trong trò chơi, mỗi thành viên đều có vai trò riêng: người dẫn đầu phải khéo léo, người đi cuối phải kiên nhẫn, và các thành viên ở giữa phải giữ nhịp. Trong Giáo hội, tinh thần tham gia đòi hỏi mỗi người nhận thức trách nhiệm của mình. Mỗi người đều là một phần quan trọng, dù ở vị trí nào, và không ai có thể bị coi là thừa thãi. Sứ vụ: Cả đoàn “rồng rắn” phải cùng tiến về phía trước, vượt qua những thử thách. Điều này giống như sứ vụ của Giáo hội: cùng nhau loan báo Tin Mừng, đối diện với những thách thức trong thế giới hiện đại. Đoàn kết là sức mạnh: Một Giáo hội hiệp hành phải vượt qua những chia rẽ, học cách đi cùng nhau và hỗ trợ nhau để hoàn thành sứ vụ.
Bài học từ “rồng rắn” trong hành trình Hiệp hành:
Vai trò của người dẫn đầu: Người dẫn đầu trong trò chơi phải tỉnh táo, biết lắng nghe, và đưa ra những quyết định khôn ngoan. Trong cộng đoàn, người lãnh đạo cần có tinh thần mục vụ cởi mở, sẵn sàng đối thoại với giáo dân và đồng hành với họ. Tôn trọng sự đa dạng: Mỗi người trong đoàn đều có thế mạnh và điểm yếu khác nhau. Trong cộng đoàn, việc tôn trọng sự đa dạng văn hóa, ơn gọi, và các quan điểm khác nhau là điều kiện tiên quyết để giữ được sự hiệp nhất. Sẵn sàng hy sinh và hỗ trợ lẫn nhau: Khi một người gặp khó khăn, cả đoàn phải điều chỉnh để giúp đỡ. Điều này nhắc nhở rằng trong hành trình Hiệp hành, cộng đoàn không chỉ quan tâm đến việc đi nhanh mà còn phải quan tâm đi xa cả ngàn năm, để mọi người đều có thể cùng nhau tiến bước.
Hình ảnh Rồng có thể tượng trưng cho mối liên hệ giữa Chúa Thánh Thần và Chúa Kitô. Chúa Kitô và Chúa Thánh Thần cùng hoạt động: Chúa Kitô dẫn dắt chúng ta về Nước Trời, nhưng chính Chúa Thánh Thần là Đấng ban sức mạnh, linh hứng và soi sáng để chúng ta có thể bước đi trên hành trình đó. Chúa Thánh Thần làm mới mọi sự trong Chúa Kitô: Ngài làm việc trong Giáo hội để mọi thành phần – giáo sĩ, tu sĩ, và giáo dân – biết theo gương Chúa Kitô, cùng tiến về đích đến là Nước Trời. Chúa Kitô, Đấng dẫn dắt nhân loại trong hành trình tiến về Nước Trời. Người Mục Tử Nhân Lành: Chúa Kitô là Đấng đi trước, dẫn dắt và chăm sóc, hy sinh và phục vụ đàn chiên của mình. Ngài không để bất cứ ai bị lạc mất hay bị bỏ lại phía sau[1]. Tương tự, Chúa Kitô đã hy sinh chính mình trên thập giá để mở đường cứu độ cho nhân loại. Lời mời gọi bước theo: đầu đàn không chỉ dẫn dắt mà còn truyền cảm hứng cho Rắn phía sau đi theo. Chúa Kitô cũng mời gọi mỗi người chúng ta “vác thập giá mình mà theo Ngài”[2], đồng thời hướng dẫn chúng ta bằng lời dạy và gương sáng của Ngài. Hiệp nhất trong Chúa Ba Ngôi: Trong hành trình Hiệp hành, chúng ta bước đi trong sự hiệp nhất của Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần, cùng chia sẻ một sứ vụ chung. Hành trình Hiệp hành – Tiến về Nước Trời. Không ai tiến về Nước Trời một mình. Giáo hội cần cùng đi, cùng lắng nghe, và cùng chia sẻ trách nhiệm. Theo Chúa Kitô – Đấng mở đường: Người dẫn dắt, và mọi người được mời gọi bước theo Ngài. Dưới sự soi sáng của Chúa Thánh Thần: Chúa Thánh Thần là Đấng làm mới mọi sự, ban sức mạnh để Giáo hội vượt qua mọi thử thách.
Đào luyện
Trong văn hóa Á Đông, Rồng tượng trưng cho sự linh thiêng, sức mạnh, và sự dẫn dắt đầy quyền năng. Khi liên hệ với Chúa Thánh Thần, chúng ta có thể thấy những điểm tương đồng: Chúa Thánh Thần là nguồn sức mạnh và sự đổi mới: Chúa Thánh Thần không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Ngài là luồng gió mạnh, ngọn lửa thiêng liêng, và nước hằng sống, dẫn dắt Giáo hội vượt qua mọi thử thách. Rồng linh hoạt, phun nước hoặc bay lượn tự do trên trời cao, phun lửa: Chúa Thánh Thần hoạt động âm thầm nhưng mạnh mẽ, dẫn dắt mọi thành phần trong Giáo hội hòa quyện với nhau, đồng thời mở ra những con đường mới. Vai trò kết nối: Rồng trong văn hóa Á Đông là biểu tượng của sự hài hòa giữa trời và đất, giữa thế giới thần thiêng và nhân loại. Chúa Thánh Thần cũng chính là Đấng hòa giải và hiệp nhất, làm nên sự hiệp thông giữa Thiên Chúa và con người. Hình ảnh của cộng tác viên với Chúa Kitô trong hành trình Hiệp hành, người lãnh đạo (giám mục, linh mục, hoặc giáo dân lãnh đạo) cũng cần học hỏi từ hình ảnh Rồng. Theo gương Chúa Kitô: Người lãnh đạo không dẫn dắt bằng quyền lực, mà bằng sự phục vụ khiêm nhường, yêu thương, và hy sinh. Họ cần đặt mục tiêu Nước Trời làm trọng tâm, luôn lắng nghe và đồng hành cùng cộng đoàn. Cậy nhờ sức mạnh Chúa Thánh Thần: Người lãnh đạo không thể tự mình làm tất cả, mà cần đặt niềm tin vào Chúa Thánh Thần. Ngài sẽ ban ơn khôn ngoan, can đảm, và soi sáng để hướng dẫn cộng đoàn. Hòa quyện giữa Ân sủng và Năng lượng: Người “`đạo cần kết hợp đời sống thiêng liêng và năng lực trí tuệ, văn hóa để xây dựng cộng đoàn hiệp nhất và hướng về Nước Trời. Để xây dựng nền văn hóa này, trong Giáo hội cần chú trọng vào việc tạo ra không gian cho mọi người tham gia vào việc xây dựng cộng đoàn, không chỉ là công việc mục vụ, mà còn là việc quản lý và quyết định các vấn đề quan trọng. Đây cũng là một thách thức lớn đối với Giáo hội trong thời đại hiện nay, khi mà những vấn đề như phân hóa xã hội, sự chia rẽ và những khác biệt ngày càng rõ nét. Nền văn hóa hiệp hành giúp Giáo hội vượt qua những rào cản này và tạo ra một cộng đồng sống động, đoàn kết trong đức tin, đồng thời, biết lắng nghe và đồng hành với nhau trong hành trình thiêng liêng. Để nền văn hóa này trở nên thực chất, cộng đoàn cần phải tiếp tục làm mới cách thức đối thoại, tạo ra những cơ hội cho giáo dân tham gia sâu sắc vào các hoạt động giáo hội, và khuyến khích sự lãnh đạo hiệp thông, chứ không phải lãnh đạo chỉ huy. Điều này không chỉ giúp tăng cường sự tham gia của mọi thành viên trong cộng đoàn mà còn tạo ra sự hòa hợp giữa các thành phần khác nhau trong Giáo hội, từ đó, giúp Giáo hội trở nên mạnh mẽ và linh hoạt trong công cuộc truyền giáo.
Minh họa: Thượng Hội đồng về hiệp hành
Mười sáu đại diện của các Giáo hội Kitô đã tham gia Thượng hội đồng về Hiệp hành, phiên họp thứ hai được tổ chức tại Roma từ ngày 2 đến 27/10/2024. Các “đại biểu huynh đệ” này là dấu hiệu và là tác nhân của việc tìm kiếm sự hiệp nhất của các Giáo hội Kitô. Nhân dịp này mục sư Anne-Cathy Graber thuộc Hội đồng Mennonite thế giới, quy tụ 1,45 triệu những người đã được rửa tội trên toàn thế giới, không giấu sự ngạc nhiên lớn, bày tỏ: “Giáo hội Công giáo không cần tiếng nói của chúng tôi, vốn là một số rất nhỏ. Nhưng việc chúng tôi được mời đến đây nói lên rất nhiều điều về tính hiệp hành, cho thấy rằng mọi tiếng nói đều có giá trị, mọi tiếng nói đều quan trọng”. Tổng Giám Mục Chính thống Job Getcha của Pisidia, thuộc Tòa Thượng phụ Constantinople cũng bày tỏ tâm tình biết ơn tương tự. Vị đang cai quản giáo phận bao gồm miền nam Thổ Nhĩ Kỳ xung quanh thành phố Antalya, đã đảm bảo rằng Thượng hội đồng này là cơ hội để thực hiện Giáo hội học của Công đồng Vatican II. Theo Tổng Giám Mục, tiến trình hiệp hành mà Giáo hội Công giáo đã trải qua kể từ năm 2021 không phải là một “sự đổi mới” nhưng là một “thời gian học hỏi”, điều cũng nuôi dưỡng Chính thống giáo và truyền thống hiệp hành tốt đẹp của họ. Cha Hyacinthe Destivelle, phụ trách khu vực phía đông của Bộ Cổ võ Hiệp nhất các Kitô hữu xác tín: “Con đường hiệp hành là con đường đại kết; và con đường đại kết chỉ có thể là con đường hiệp hành”[3].
Áp dụng thực tiễn cho Giáo hội Việt Nam. Hiệp nhất trong đa dạng: Giáo hội Việt Nam có sự đa dạng về văn hóa, địa phương, và bối cảnh. Tinh thần rồng rắn theo nhau, nhắc nhở rằng chỉ khi hiệp nhất, chúng ta mới có thể vượt qua những thách thức và tiến về tương lai. Tham gia tích cực: Mọi thành phần trong Giáo hội – từ giáo dân đến giáo sĩ – cần được mời gọi tham gia vào đời sống và sứ vụ chung. Không ai chỉ đứng bên lề. Hỗ trợ nhau trong khó khăn: Đặc biệt quan tâm đến những giáo xứ nhỏ, vùng sâu vùng xa, hoặc những người đang gặp khó khăn trong đời sống đức tin.
Kết luận
Chúng ta đang nắm tay nhau trong hành trình Hiệp hành thế nào? Có ai đang bị bỏ lại phía sau không? Giáo hội có đang lắng nghe đủ sâu sắc và tôn trọng tiếng nói của mọi thành phần Dân Chúa không? Người lãnh đạo trong cộng đoàn có đang dẫn dắt bằng tinh thần phục vụ chưa? Là người lãnh đạo hoặc thành viên trong Giáo hội, tôi có đang bước theo Chúa Kitô và để Chúa Thánh Thần soi sáng không? Tôi có đang hiệp hành với cộng đoàn, nâng đỡ những người yếu đuối và cùng tiến về Nước Trời không? Tôi có nhận ra vai trò của mình trong đội hình của Giáo hội, nơi mỗi người cùng góp phần tạo nên sức mạnh?
Câu chuyện “Rồng rắn theo nhau” không chỉ là một trò chơi mà còn là một biểu tượng tuyệt vời cho tinh thần Hiệp hành trong cộng đoàn. Hiệp hành là văn hóa. Tinh thần ấy mời gọi mỗi người, mỗi cộng đoàn bước đi cùng nhau, hướng về một Giáo hội hiệp thông, tham gia, và sứ vụ. Giáo hội là Dân Chúa lữ hành cùng nhau về Nước Trời, thực hiện một cuộc Xuất hành mới, “một Giáo hội hiệp hành”, luôn có Đức Kitô và Chúa Thánh Thần cùng trên một con đường, chuyển thông sức sống thần linh và ơn cứu độ của Thiên Chúa Ba Ngôi cho Giáo hội và nhân loại./.
Tổng GP/SG và HVCG/VN Xuân Ất Tỵ, 2025
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D
Bốn cử chỉ cổ võ sự hiệp nhất các Kitô hữu trong năm 2025
Tuần lễ cầu nguyện cho sự hiệp nhất các Kitô hữu, bắt đầu vào ngày 18 và kết thúc vào ngày 25/01, lễ Thánh Phaolô Tông đồ trở lại. Năm nay, 2025, có chủ đề “Anh có tin điều này không?” (Ga 11,26).
Vatican News
Sự kiện đại kết đã được Giáo hội cử hành hàng năm trong 117 năm qua, tuần lễ hiệp nhất Kitô giáo khai mạc vào ngày 18/01 là cơ hội tốt đẹp để nhắc nhở các Kitô hữu, dù là Công giáo, Tin lành hay Chính thống giáo, rằng sự hiệp thông giữa tất cả những người đã được rửa tội là một đòi hỏi thiêng liêng vốn có trong đức tin. Cầu nguyện cho sự hiệp nhất các Kitô hữu là đáp lại yêu cầu đầu tiên của Chúa Kitô trong Kinh Lạy Cha: “Danh Cha cả sáng”. Một sự hiệp nhất cũng được trải nghiệm trong hành động, như được chứng minh qua những tiến bộ của phong trào đại kết đạt được trong năm 2024 và những mong muốn cho năm 2025!
Lễ chung đầu tiên của các vị tử đạo Copte
21 vị tử đạo Kitô giáo, trong đó có 20 người Copte bị IS sát hại vào năm 2015 ở Libya, được đưa vào danh sách các thánh tử đạo của Giáo hội Công giáo Latinh. Một sáng kiến lịch sử: nếu từ những thế kỷ đầu Giáo hội Công giáo và Giáo hội Copte đã có các vị thánh chung, thì 21 vị tử đạo này sẽ là những vị thánh đầu tiên được hai Giáo hội công nhận kể từ thế kỷ thứ năm bị gián đoạn.
Ngày 11/5/2023, trong buổi tiếp kiến Đức Thượng phụ Chính thống giáo Copte Tawadros II, Đức Thánh Cha đã thông báo rằng 21 vị tử đạo của Giáo hội Chính Thống Copte sẽ được đưa vào danh sách các thánh tử đạo của Giáo hội Công giáo Latinh như một dấu chỉ của sự hiệp thông thiêng liêng giữa hai Giáo hội Kitô giáo. Ngài nói: “Cầu mong lời cầu nguyện của các vị tử đạo Copte, hiệp nhất với lời cầu nguyện của Mẹ Thiên Chúa, tiếp tục giúp các Giáo hội chúng ta phát triển trong tình bạn, cho đến ngày hồng phúc khi chúng ta có thể cử hành trên cùng một bàn thờ và cùng nhau rước Mình và Máu Chúa Cứu Thế”.
Vì thế, ngày 15/02/2024, lần đầu tiên Giáo hội Công giáo và Giáo hội Copte có thể cùng nhau kính nhớ sự hy sinh của các vị tử đạo và cùng nhau làm chứng cho sự kết hợp của các vị tử đạo bằng máu. Ngày 15/02 là ngày kính nhớ các vị chịu tử đạo.
20 người Ai Cập, hầu hết đến từ thành phố Al-Nour, đã đến Libya, ở vùng Sirte, để làm việc hỗ trợ gia đình. Vào tháng 12/2014, họ đã bị các thành viên của Nhà nước Hồi giáo bắt cóc. Cùng với họ, một người Ghana, cũng đang làm việc tại Libya, bị bắt và gia nhập nhóm. Sau nhiều tuần bị giam giữ, 21 người đàn ông mặc quần áo màu cam, màu của những người bị kết án tử hình, bị những người đàn ông mặc đồ đen, giương cao lá cờ Nhà nước Hồi giáo đưa đến một bãi biển ở Sirte. Đối diện với việc từ chối chối bỏ đức tin của mình, họ đã bị chặt đầu vào ngày 15/02/2015. Thi thể của họ không được tìm thấy cho đến tháng 10/2017, vào cuối Trận chiến Sirte và sau khi khai quật một ngôi mộ tập thể.
Thượng Hội đồng về hiệp hành
Mười sáu đại diện của các Giáo hội Kitô đã tham gia Thượng hội đồng về Hiệp hành, phiên họp thứ hai được tổ chức tại Roma từ ngày 2 đến 27/10/2024. Các “đại biểu huynh đệ” này là dấu hiệu và là tác nhân của việc tìm kiếm sự hiệp nhất của các Giáo hội Kitô.
Nhân dịp này mục sư Anne-Cathy Graber thuộc Hội đồng Mennonite thế giới, quy tụ 1,45 triệu những người đã được rửa tội trên toàn thế giới, không giấu sự ngạc nhiên lớn, bày tỏ: “Giáo hội Công giáo không cần tiếng nói của chúng tôi, vốn là một số rất nhỏ. Nhưng việc chúng tôi được mời đến đây nói lên rất nhiều điều về tính hiệp hành, cho thấy rằng mọi tiếng nói đều có giá trị, mọi tiếng nói đều quan trọng”.
Tổng Giám Mục Chính thống Job Getcha của Pisidia, thuộc Tòa Thượng phụ Constantinople cũng bày tỏ tâm tình biết ơn tương tự. Vị đang cai quản giáo phận bao gồm miền nam Thổ Nhĩ Kỳ xung quanh thành phố Antalya, đã đảm bảo rằng Thượng hội đồng này là cơ hội để thực hiện Giáo hội học của Công đồng Vatican II. Theo Tổng Giám Mục, tiến trình hiệp hành mà Giáo hội Công giáo đã trải qua kể từ năm 2021 không phải là một “sự đổi mới” nhưng là một “thời gian học hỏi”, điều cũng nuôi dưỡng Chính thống giáo và truyền thống hiệp hành tốt đẹp của họ.
Cha Hyacinthe Destivelle, phụ trách khu vực phía đông của Bộ Cổ võ Hiệp nhất các Kitô hữu xác tín: “Con đường hiệp hành là con đường đại kết; và con đường đại kết chỉ có thể là con đường hiệp hành”.
Lễ Phục sinh chung
Theo sự giao nhau của lịch Giuliano và Gregoriano, năm nay, các Giáo hội Chính thống và Công giáo sẽ cử hành Lễ Phục sinh vào cùng một ngày, ngày 20/4/2025. Đối với người Công giáo cũng như Chính thống, Lễ Phục sinh là đỉnh cao của đời sống phụng vụ. Nhưng do cách tính khác nhau nên không phải lúc nào lễ này cũng được cử hành trong cùng một ngày. Tuy nhiên, việc tìm một ngày chung để cử hành sự phục sinh của Chúa Kitô vẫn là mong muốn của Đức Thánh Cha Phanxicô.
Kể từ khi bắt đầu triều Giáo hoàng, Đức Thánh Cha đã nhắc lại lời kêu gọi người Công giáo và Chính thống cử hành sự phục sinh của Chúa Kitô trong cùng một ngày. Một nhóm làm việc liên tôn, được gọi là “Pasqua Together 2025-Phục sinh cùng nhau 2025” , được thành lập vào năm 2022. Nhóm bao gồm đại diện các Giáo hội Kitô, các Hiệp hội và Phong trào giáo dân, với các lĩnh vực hoạt động khác nhau như chính trị, chuẩn bị cho Thiên niên kỷ thứ hai của Ơn Cứu Độ – vào năm 2033 – và các sáng kiến tương tự khác.
Vào ngày 19/9/2024, khi tiếp đón các thành viên của nhóm làm việc này, Đức Thánh Cha giải thích: sáng kiến về ngày lễ này là điều cần thiết cho sự đáng tin cậy của chứng tá Kitô giáo. Ngài nhấn mạnh: “Trong nhiều dịp, tôi đã nhận được lời kêu gọi tìm kiếm một giải pháp cho vấn đề thống nhất ngày lễ Phục sinh, để việc cử hành chung ngày Chúa sống lại không còn là một ngoại lệ, nhưng trở thành điều bình thường. Do đó, tôi khuyến khích những ai đang dấn thân vào cuộc hành trình này hãy kiên trì và nỗ lực hết sức để tìm kiếm sự hiệp thông có thể có, tránh mọi điều có thể dẫn đến sự chia rẽ sâu sắc hơn giữa anh em”.
Về việc này, Đức Thánh Cha cũng nhắc nhở: “Lễ Phục Sinh không diễn ra theo sáng kiến của chúng ta hay do lịch này hay lịch khác: biến cố Phục Sinh xảy ra vì Thiên Chúa ‘yêu mến thế gian đến mức ban Con Một, để ai tin vào Người thì sẽ không bị hư mất mà được sự sống đời đời’ (Ga 3,16)”. Do đó, “chúng ta đừng khép kín mình trong các kế hoạch, dự án, lịch trình, Lễ Phục Sinh ‘của chúng ta’. Lễ Phục sinh thuộc về Chúa Kitô!”.
Do đó, theo Đức Thánh Cha, chúng ta cần suy tư, chia sẻ và cùng nhau lên kế hoạch, đặt Chúa ở trước mặt chúng ta, biết ơn vì lời kêu gọi mà Người đã ngỏ với chúng ta và mong muốn trở thành, trong sự hiệp nhất, những chứng nhân của Người, để thế giới có thể tin (xem Ga 17,21).
Cử hành 1.700 năm Công đồng Nicea
Năm 2025 cũng đánh dấu kỷ niệm 1.700 năm Công đồng Đại kết đầu tiên, diễn ra tại Nicea vào năm 325, nay là thành phố Iznich, ở phía bắc Thổ Nhĩ Kỳ, cách thủ đô Istanbul khoảng hơn 100 km. Trong thời gian qua Giáo hội Công giáo và Chính thống đã có những bước chuẩn bị cho sự kiện lịch sử này. Một trong những điều đó là mong muốn cử hành lễ Phục sinh chung.
Vào tháng 6/2024, trong buổi tiếp kiến phái đoàn của Toà Thượng phụ Đại kết Constantinople, Đức Thánh Cha bày tỏ mong muốn đến Nicea để cử hành kỷ niệm quan trọng với Đức Thượng phụ Bartolomeo.
Ðức Thánh cha nói: “Tôi cầu mong rằng biến cố kỷ niệm rất quan trọng này làm gia tăng nơi tất cả các tín hữu Kitô ý chí cùng nhau làm chứng về đức tin và lòng khao khát một sự hiệp thông lớn hơn”.
Do đó, một cuộc họp đại kết quy mô lớn được tổ chức với Đức Thượng phụ Bartolomeo của Chính Thống Constantinople, có thể diễn ra vào tháng 5/2025 trên bờ Hồ Iznik – trước đây là Nicea -, ở Thổ Nhĩ Kỳ, với sự hiện diện của Đức Thánh Cha.
Tiếp theo, trong buổi tiếp kiến các tham dự viên của Khoá họp Toàn thể của Uỷ ban Thần học Quốc tế, ngày 28/11/2024 , Đức Thánh Cha nói Năm Thánh sắp đến mời gọi mọi người tái khám phá khuôn mặt Chúa Kitô và “tái tập trung” vào Người. Năm Thánh này cũng là dịp cử hành 1.700 năm Công đồng Đại kết Nicea, một cột mốc lịch sử của Giáo hội và toàn thể nhân loại. Đức tin vào Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa nhập thể “vì loài người chúng ta và vì ơn cứu độ chúng ta”, đã được định nghĩa và tuyên xưng như ánh sáng chiếu soi ý nghĩa thực tại và vận mệnh của toàn bộ lịch sử.
Sau đó, Đức Thánh Cha nói với mọi người rằng ngài dự tính đến đó nhân kỷ niệm sự kiện quan trọng này.
Hình ảnh chim bay theo đàn và theo chim đầu đàn
Hình ảnh chim bay theo đàn và theo chim đầu đàn là một biểu tượng đẹp và sâu sắc cho tinh thần Hiệp hành trong Giáo hội. Nó không chỉ diễn tả sự hiệp thông mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của lãnh đạo, đồng hành, và sự đoàn kết trong hành trình chung của Dân Chúa. Hãy cùng khám phá ý nghĩa của hình ảnh này và liên hệ với tinh thần Hiệp hành:
- Đặc điểm của đàn chim bay theo đàn và theo chim đầu đàn. Đoàn kết: Chim bay theo đàn thường tạo thành đội hình chữ V để giảm sức cản của gió và tiết kiệm năng lượng. Khi mỗi con chim vỗ cánh, nó tạo ra một luồng khí nâng đỡ cho con chim bay phía sau. Luân phiên lãnh đạo: Chim đầu đàn không dẫn mãi. Khi mệt, nó sẽ đổi vị trí để một con khác lên thay, đảm bảo sức bền cho cả đàn. Hỗ trợ lẫn nhau: Nếu một con chim rơi xuống vì mệt mỏi hoặc bị thương, hai con khác sẽ bay theo để bảo vệ và đồng hành cho đến khi nó hồi phục hoặc chết.
- Mối liên hệ với Hiệp hành
Hành trình Hiệp hành của Giáo hội có thể học hỏi rất nhiều từ cách đàn chim bay theo đàn: Hiệp thông (Communion): Giống như đàn chim bay theo đội hình chữ V để nâng đỡ nhau, Giáo hội được mời gọi sống trong sự hiệp thông. Mỗi thành viên cần nâng đỡ và hỗ trợ nhau trong hành trình đức tin, không để ai bị bỏ lại phía sau. Hiệp thông không chỉ là cùng đi, mà còn là cùng nâng đỡ. Giáo hội là một thân thể mầu nhiệm, trong đó mỗi thành phần đóng vai trò quan trọng, không ai bị lãng quên. Tham gia (Participation): Mỗi con chim trong đàn đều có vai trò cụ thể: chim đầu đàn dẫn dắt, chim phía sau duy trì đội hình và tạo động lực cho cả đàn. Tương tự, trong Giáo hội, mỗi người cần tham gia vào sứ vụ chung, không phải như người ngoài cuộc mà như một phần tử sống động. Tinh thần tham gia đòi hỏi mọi người cùng vỗ cánh – không ai chỉ ngồi yên và trông chờ người khác làm thay. Sứ vụ (Mission): Đàn chim bay về phía trước với một mục tiêu chung: nơi trú ẩn, nguồn thức ăn, hoặc nơi sinh sản. Giáo hội cũng được mời gọi bước đi cùng nhau, hướng tới sứ vụ rao giảng Tin Mừng, phục vụ mọi người và xây dựng Nước Chúa. Sứ vụ chỉ đạt được khi tất cả cùng tiến bước: Nếu chỉ có chim đầu đàn bay mà không có sự tham gia của đàn phía sau, mục tiêu sẽ không thể hoàn thành.
- Bài học từ đàn chim cho Hiệp hành. Vai trò của lãnh đạo: Chim đầu đàn đóng vai trò quan trọng, dẫn dắt đàn bay đúng hướng, phá vỡ sức cản gió. Trong Giáo hội, các nhà lãnh đạo (giám mục, linh mục, và các mục tử) cần can đảm dẫn đường, nhưng đồng thời cũng biết khi nào cần lùi lại để người khác lên thay. Lãnh đạo trong Hiệp hành là sự phục vụ, không phải quyền lực. Tinh thần đồng đội: Đàn chim chỉ có thể bay xa và đến đích nếu chúng giữ được đội hình. Tương tự, Giáo hội chỉ có thể thực sự Hiệp hành nếu mọi người đều cảm thấy mình là một phần của hành trình này, dù lớn hay nhỏ. Sự luân chuyển và liên đới: Chim đầu đàn khi mệt sẽ rời vị trí, nhường chỗ cho con khác. Điều này nhắc nhở rằng trong Giáo hội, trách nhiệm lãnh đạo không phải là mãi mãi. Việc luân chuyển và chia sẻ trách nhiệm giúp tránh tình trạng kiệt sức và tạo cơ hội cho mọi người tham gia. Không bỏ ai lại phía sau: Nếu một con chim rơi lại phía sau, đàn chim không bỏ mặc nó. Trong hành trình Hiệp hành, Giáo hội được mời gọi đặc biệt quan tâm đến những người nghèo, yếu đuối, hoặc bị gạt ra bên lề. Tinh thần Hiệp hành là tinh thần của sự đồng hành và liên đới.
- Áp dụng thực tiễn cho Giáo hội Việt Nam. Hiệp nhất trong đa dạng: Giáo hội Việt Nam có sự đa dạng về văn hóa, địa phương, và bối cảnh. Tinh thần “chim bay theo đàn” nhắc nhở rằng chỉ khi hiệp nhất, chúng ta mới có thể vượt qua những thách thức và tiến về tương lai. Tham gia tích cực: Mọi thành phần trong Giáo hội – từ giáo dân đến giáo sĩ – cần được mời gọi tham gia vào đời sống và sứ vụ chung. Không ai chỉ đứng bên lề. Hỗ trợ nhau trong khó khăn: Đặc biệt quan tâm đến những giáo xứ nhỏ, vùng sâu vùng xa, hoặc những người đang gặp khó khăn trong đời sống đức tin.
- Câu hỏi suy tư cho cộng đoàn. Chúng ta đang bay theo đội hình hay đang bay riêng lẻ? Giáo hội có đang quan tâm đến “những con chim yếu” trong đàn, những người dễ bị bỏ lại phía sau không? Những người lãnh đạo trong Giáo hội có sẵn sàng luân chuyển vai trò, lắng nghe, và dẫn dắt với tinh thần phục vụ không?
Hình ảnh đàn chim bay theo đàn và theo chim đầu đàn là một minh họa tuyệt vời cho tinh thần Hiệp hành. Nó nhắc nhở chúng ta rằng hành trình của Giáo hội không phải là hành trình của một cá nhân, mà là của cả cộng đoàn – cùng nâng đỡ, cùng lãnh đạo, và cùng tiến về một mục tiêu chung.
Sự so sánh giữa Rồng và Chim đầu đàn với vai trò của Chúa Thánh Thần và Chúa Kitô trong hành trình Hiệp hành của Giáo hội là một ý tưởng rất sâu sắc, mang tính biểu tượng cao. Dưới đây là sự khai triển ý tưởng này, gắn kết với hành trình tiến về Nước Trời.
- Chim đầu đàn – Hình ảnh của Chúa Kitô
Hình ảnh chim đầu đàn có thể tượng trưng cho Chúa Kitô, Đấng dẫn dắt nhân loại trong hành trình tiến về Nước Trời: Người Mục Tử Nhân Lành: Chúa Kitô là Đấng đi trước, dẫn dắt và chăm sóc đàn chiên của mình. Ngài không để bất cứ ai bị lạc mất hay bị bỏ lại phía sau (Ga 10, 11-16). Sự hy sinh và phục vụ: Chim đầu đàn thường chịu gió ngược mạnh nhất để mở đường cho cả đàn. Tương tự, Chúa Kitô đã hy sinh chính mình trên thập giá để mở đường cứu độ cho nhân loại. Lời mời gọi bước theo: Chim đầu đàn không chỉ dẫn dắt mà còn truyền cảm hứng cho đàn chim phía sau bay theo. Chúa Kitô cũng mời gọi mỗi người chúng ta “vác thập giá mình mà theo Ngài” (Mt 16, 24), đồng thời hướng dẫn chúng ta bằng lời dạy và gương sáng của Ngài.
- Mối liên hệ giữa Rồng (Chúa Thánh Thần) và Chim đầu đàn (Chúa Kitô). Chúa Kitô và Chúa Thánh Thần cùng hoạt động: Chúa Kitô dẫn dắt chúng ta về Nước Trời, nhưng chính Chúa Thánh Thần là Đấng ban sức mạnh, linh hứng và soi sáng để chúng ta có thể bước đi trên hành trình đó. Chúa Thánh Thần làm mới mọi sự trong Chúa Kitô: Ngài làm việc trong Giáo hội để mọi thành phần – giáo sĩ, tu sĩ, và giáo dân – biết theo gương Chúa Kitô, cùng tiến về đích đến là Nước Trời. Sự hiệp nhất trong Chúa Ba Ngôi: Cả Rồng và Chim đầu đàn đều không hoạt động riêng lẻ. Trong hành trình Hiệp hành, chúng ta bước đi trong sự hiệp nhất của Chúa Cha, Chúa Con, và Chúa Thánh Thần, cùng chia sẻ một sứ vụ chung.
- Người lãnh đạo – Hình ảnh của cộng tác viên với Chúa Kitô
Trong hành trình Hiệp hành, người lãnh đạo (giám mục, linh mục, hoặc giáo dân lãnh đạo) cũng cần học hỏi từ hình ảnh Chim đầu đàn và Rồng: Theo gương Chúa Kitô: Người lãnh đạo không dẫn dắt bằng quyền lực, mà bằng sự phục vụ khiêm nhường, yêu thương, và hy sinh. Họ cần đặt mục tiêu Nước Trời làm trọng tâm, luôn lắng nghe và đồng hành cùng cộng đoàn. Cậy nhờ sức mạnh Chúa Thánh Thần: Người lãnh đạo không thể tự mình làm tất cả, mà cần đặt niềm tin vào Chúa Thánh Thần. Ngài sẽ ban ơn khôn ngoan, can đảm, và soi sáng để hướng dẫn cộng đoàn. Hòa quyện giữa Grace và Energy (Ân sủng và Năng lượng): Người lãnh đạo cần kết hợp đời sống thiêng liêng (grace) và năng lực trí tuệ, văn hóa (energy) để xây dựng cộng đoàn hiệp nhất và hướng về Nước Trời.
- Hành trình Hiệp hành – Tiến về Nước Trời. Cả đàn cùng bay: Không ai tiến về Nước Trời một mình. Giáo hội cần cùng đi, cùng lắng nghe, và cùng chia sẻ trách nhiệm. Theo Chúa Kitô – Đấng mở đường: Chim đầu đàn là Chúa Kitô, người dẫn dắt, và mọi người được mời gọi bước theo Ngài. Dưới sự soi sáng của Chúa Thánh Thần: Rồng – Chúa Thánh Thần là Đấng làm mới mọi sự, ban sức mạnh để Giáo hội vượt qua mọi thử thách.
- Câu hỏi suy tư. Là người lãnh đạo hoặc thành viên trong Giáo hội, tôi có đang bước theo Chúa Kitô và để Chúa Thánh Thần soi sáng không? Tôi có đang hiệp hành với cộng đoàn, nâng đỡ những người yếu đuối và cùng tiến về Nước Trời không? Tôi có nhận ra vai trò của mình trong đội hình của Giáo hội, nơi mỗi người cùng góp phần tạo nên sức
[1] (Ga 10, 11-16).
[2] (Mt 16, 24),
[3] Tuần lễ cầu nguyện cho sự hiệp nhất các Kitô hữu, 18 – 25/01, lễ Thánh Phaolô Tông đồ trở lại. Năm nay, 2025, có chủ đề “Anh có tin điều này không?” (Ga 11,26). Vatican News