HỌC VIỆN CÔNG GIÁO VIỆT NAM
HÔM NAY VÀ TƯƠNG LAI
LỄ KHỞI CÔNG
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
Dẫn nhập
Học viện Công giáo Việt Nam: Một Khởi Sự Trí Tuệ Dưới Bóng Thánh giá. Lịch sử và tương lai của một công trình thiêng liêng. Học viện Công giáo VN, được Tòa thánh thành lập từ 14.09.2015, ngày lễ Suy Tôn Thánh Giá. Hôm nay, chúng ta đang bước vào một thời khắc lịch sử: Thứ Bảy, ngày 31 tháng Năm 2025 – Lễ Đức Mẹ đi viếng Bà Isave. Giáo hội Việt Nam sẽ đặt viên đá đầu tiên cho Học viện Công giáo Việt Nam. Để thấy rằng: mọi khởi đầu đích thực đều bắt nguồn từ thập giá – nơi Thiên Chúa mặc khải sự khôn ngoan đích thật. Học viện Công giáo Việt Nam, là nơi: Đào tạo tri thức Công giáo vững chắc: triết học, thần học, mục vụ – theo chuẩn quốc tế. Tích hợp ba cấp bậc học thuật: Cử nhân – Cao học – Tiến sĩ. Hướng đến một đại học Công giáo – hội nhập văn hóa Việt – phục vụ Giáo hội và xã hội. Học viện sẽ: Làm sống lại tinh thần Vatican II về vai trò giáo dân, hiệp hành, và trí thức phục vụ Tin Mừng. Là cầu nối giữa Đức Tin và Văn hóa, giữa Truyền thống và Công nghệ 4.0 – AI – Truyền thông số. Là nơi người Công giáo Việt Nam học biết “yêu mến Thiên Chúa hết tâm hồn, hết sức lực, hết trí khôn và yêu thương con người và môi trường như chính mình”. Sau đây, tôi xin chia sẻ: Học viện Công giáo Việt Nam hôm nay và tương lai, lễ khởi công.
Nhận thức
Thánh Phaolô nói: “Chúng tôi rao giảng một Đấng Kitô chịu đóng đinh” (1Cr 1,23). Thập giá – với người đời là điên rồ – lại là tột đỉnh của sự khôn ngoan Thiên Chúa. Và thật lạ lùng, ngày 14.09. 2015, lễ Suy Tôn Thánh Giá, lại chính là ngày Tòa Thánh ký sắc lệnh thiết lập Học viện Công giáo Việt Nam. Ngày ấy không ngẫu nhiên – mà mang một ý nghĩa thần học sâu xa: mọi hành trình trí thức trong Giáo Hội phải đi ngang qua Thập Giá, để học biết không phải chỉ kiến thức, mà là tình yêu cứu độ. Như thế, ngày 14.09 gắn liền ba chiều kích: Thập giá – khôn ngoan Thiên Chúa.
Ý nghĩa
Ngày hôm nay – ngày Đức Mẹ đi viếng bà Êlisabét – cũng là ngày chúng ta “khai mạc hành trình” xây dựng một nơi gặp gỡ: giữa Đức Tin và Lý Trí, giữa Truyền thống và Hiện đại, giữa Giáo hội và Dân tộc – đó là Học viện Công giáo Việt Nam. Học viện không chỉ là một tòa nhà – mà là một tầm nhìn. Không chỉ để học – mà để sống, chia sẻ và phục vụ Tin Mừng của Đức Kitô trong lòng dân tộc Việt. Dấu chỉ: Đức Lêô XIV, Sinh ngày 14 tháng 9 năm 1955 tại Chicago, Hoa Kỳ – người cha trí thức. Hy vọng có liên quan tới Học viện Công giáo Việt Nam, 14.09.55 – 14.09.2015; 31.05. 2025.
Mục đích
Là trung tâm đào tạo và nghiên cứu học thuật chính quy của Giáo hội Việt Nam, đặt dưới sự hướng dẫn của Tòa Thánh. Đào tạo linh mục, tu sĩ, và giáo dân có năng lực trí thức – đức tin – mục vụ, để phục vụ Hội Thánh trong thời đại mới. Góp phần đối thoại với các nền văn hóa và tri thức hiện đại (triết học, khoa học, công nghệ, truyền thông,…). Là nơi hội tụ và tỏa sáng tinh thần Vatican II, đặc biệt về vai trò giáo dân, tầm nhìn hiệp hành và truyền giáo.
Đặc điểm
1. Đan viện – Trung tâm linh thiêng của Học viện
Đức cha Giuse Đinh Đức Đạo đã chia sẻ ước mơ về một Đan viện nằm trong khuôn viên Học viện, nơi có thể: Giám mục, linh mục, tu sĩ, giáo dân, sống đời sống chiêm niệm, cầu nguyện và thờ phượng Thánh Thể. Tạo nên một bầu khí linh thiêng, nhắc nhở mọi người rằng Thiên Chúa là cội nguồn của việc học tập, giảng dạy và phục vụ. Là nơi quy tụ và nuôi dưỡng đời sống thiêng liêng, giúp cộng đồng học thuật sống sâu sắc hơn trong mối tương quan với Chúa.
“Sự hiện diện của một Đan viện đắm chìm trong bầu khí linh thiêng của Thiên Chúa nhắc mọi người luôn nhớ rằng chính Chúa là lý do và nguồn gốc của việc học tập, giảng dạy và phục vụ.”
(Đức cha Giuse Đinh Đức Đạo)
2. Mái ấm Tình thương – Hành động mục vụ cụ thể
Bên cạnh Đan viện, Đức cha Đạo cũng mơ ước về một Mái ấm Tình thương trong Học viện, nơi: Giáo sư, sinh viên có thể thực hành tình yêu thương qua việc phục vụ người nghèo, bệnh tật và khổ đau. Là hình ảnh tiêu biểu cho thế giới, đặc biệt là những người cần được chăm sóc và yêu thương. Giúp cộng đồng học thuật kết nối lý thuyết với thực hành, sống đức tin qua hành động cụ thể. “Mái ấm Tình thương là hình ảnh tiêu biểu cho thế giới, nhất là những người bệnh tật và khổ đau là đối tượng của việc học tập và giảng dạy.” (Đức cha Giuse Đinh Đức Đạ)
Đánh giá
Mô hình độc đáo – Kết hợp giữa nội tâm và hành động. Sự kết hợp giữa Đan viện và Mái ấm Tình thương tạo nên một mô hình Học viện độc đáo, nơi: Chiêm niệm và hành động được hòa quyện tuyệt diệu, giữa “Maria và Matta” – giữa chiêm niệm và hoạt động. Hầu giúp phát triển toàn diện con người. Vì Đào tạo thần học không chỉ là kiến thức, mà còn là trải nghiệm sống động trong mối tương quan với Thiên Chúa và tha nhân. Học viện này có nên trở thành mô hình mẫu cho các đại học Công giáo trong khu vực Đông Nam Á, thúc đẩy sự phát triển bền vững và nhân bản không?
Lý do:
1. Tầm nhìn
Học viện là trung tâm trí thức Công giáo đầu tiên tại Việt Nam, trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam, do Tòa thánh thành lập, nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực thần học, triết học và mục vụ .
Ba khoa chính yếu
Triết học (Philosophia): Đào tạo khả năng suy tư, phân định, đặt vấn đề và tiếp cận chân lý trong ánh sáng đức tin. Gắn liền với triết học Kitô giáo, hội nhập triết lý Á Đông và hiện sinh đương đại. Thần học (Theologia): Là “đức tin tìm hiểu”, hướng đến một thần học thấm đẫm Lời Chúa, được sống và giảng dạy trong tinh thần hiệp thông, phục vụ sứ mạng loan báo Tin Mừng.
Mục vụ (Pastoralis): Là “thực hành tình yêu mục tử” trong các môi trường xã hội cụ thể: giáo xứ, gia đình, giới trẻ, truyền thông, giáo dục,… Khai triển theo 18 văn kiện Vatican II.
Sứ mạng của Học viện
Góp phần nâng cao sự hiểu biết về đức tin của mọi thành phần Dân Chúa để sống và làm chứng cho Tin Mừng. Chuẩn bị đội ngũ giáo sư có khả năng nghiên cứu và giảng dạy triết học, thần học, mục vụ tại các cơ sở huấn luyện của Giáo hội, khu vục và toàn cầu. Tạo môi trường thúc đẩy suy tư thần học trong kinh nghiệm sống đức tin và văn hóa của Đông phương và của Việt Nam. Thúc đẩy suy tư về phương pháp mục vụ để đáp ứng nhu cầu mục vụ truyền giáo của Giáo hội Việt Nam sau Công đồng Vat. II, thời hậu hiện đai với khoa học kỹ thuật 4.0 và AI. Và đối thoại với các nền tư tưởng trong văn hóa Việt Nam cũng như những trào lưu tư tưởng đương thời. Với ba cấp bậc học thuật (liên kết với giáo huấn Tòa Thánh):
Cử nhân (Baccalaureatus): Kiến thức nền tảng và hội nhập tri thức đức tin.
Cao học (Licentiatus): Đào sâu chuyên ngành (tín lý, luân lý, đối thoại liên tôn, mục vụ,…).
Tiến sĩ (Doctoratus): Đóng góp học thuật, viết luận án, nghiên cứu giải đáp vấn đề của Giáo hội và thế giới hôm nay, mang tính khu vực và hoàn vũ.
Phương pháp giảng dạy mới
Từ “giáo trình” đến “hành trình”
Không chỉ dạy kiến thức, mà là đào luyện nhân vị. Không chỉ giảng bài, mà là đồng hành, chia sẻ, sống đạo. Ba chiều kích tích hợp: Học thuật (trí thức): nghiêm túc theo chuẩn quốc tế. Thiêng liêng (linh đạo): lồng ghép cầu nguyện, chiêm niệm, phục vụ. Thực hành (mục vụ): học để sống, sống để truyền giáo.
Các yếu tố mới mẻ
Giảng dạy kết hợp truyền thống và kỹ thuật số (E-learning, AI, thảo luận đa nền tảng). Tổ chức các trung tâm nghiên cứu chuyên biệt (Đối thoại liên tôn, Đạo đức sinh học, Văn hóa Việt Kitô giáo,…). Mời gọi giáo dân, trí thức, chuyên viên cùng tham gia giảng dạy, huấn luyện.
Định hướng tương lai
Trở thành trung tâm đào tạo thần học, triết học và mục vụ chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của Giáo hội Việt Nam và khu vực. Phát triển các chương trình đào tạo đa dạng, phù hợp với mọi thành phần Dân Chúa, đặc biệt là giáo dân. Thúc đẩy nghiên cứu và đối thoại liên ngành, liên tôn và liên văn hóa, góp phần vào sứ mạng truyền giáo của Giáo hội trong thế giới hôm nay. Học viện Công giáo Việt Nam sẽ trở thành: Một Đại học Công giáo mang bản sắc Việt, được công nhận quốc tế. Một trung tâm đào tạo người loan báo Tin Mừng cách trí tuệ, nhân bản, đầy Thần Khí. Một môi trường gặp gỡ văn hóa và khoa học: nơi Đức tin gặp Lý trí trong tình yêu phục vụ.
Một nơi hiệp thông học hỏi suốt đời, từ người trẻ đến người lớn tuổi, từ linh mục đến giáo dân.
Kêu gọi xây dựng Học viện
Đức cha Phêrô nhấn mạnh rằng việc xây dựng Học viện không chỉ là xây dựng cơ sở vật chất, mà còn là xây dựng một cộng đồng học thuật sống động, nơi mọi thành phần Dân Chúa cùng nhau học hỏi, nghiên cứu và phục vụ. Ngài mời gọi: Các giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân cùng chung tay đóng góp trí tuệ, tài năng và nguồn lực để phát triển Học viện. Các giáo sư và sinh viên sống tinh thần hiệp hành, cùng nhau tìm kiếm chân lý và phục vụ Giáo hội.
Đánh giá:
Giáo hội trưởng thành: Đại học là bộ óc của Giáo hội. Xây dựng thánh đường đào luyện tâm linh. Xây dựng đại học là xây dựng trí tuệ, bộ óc, và ý chí hành động. Tòa thánh sẽ nhìn vào việc xây dựng học viện như một Giáo hội trưởng thành của trưởng thành: “Mang tầm quốc tế va khu vực”.
Kết luận
Trong ngày mừng Mẹ Maria đi viếng – chúng ta cũng bước vào một hành trình “viếng thăm học lý”: Mang Tin Mừng vào giữa lòng trí thức. Mang Lời Chúa đến giữa các câu hỏi thời đại. Và xây nên một Học viện không phải bằng xi măng, mà bằng linh hồn của Giáo hội học hỏi: “Phúc cho em vì đã tin!” (Lc 1,45). Phúc cho chúng ta – nếu tin rằng: Giáo Hội cần trí thức sống động để yêu thương và phục vụ. Và lễ đặt viên đá này vào ngày 31.05 – lễ Đức Mẹ đi viếng. Như Đức Mẹ mang Chúa đến cho nhân loại, thì Học viện cũng là nơi “mang Chúa đến bằng trí tuệ và yêu thương.” Xin Mẹ Maria – người môn sinh đầu tiên – đồng hành với mọi người xây dựng công trình này… để từ Thánh Giá – đến Ánh Sáng Đức Tin – đến Hành Động Mục Vụ. Xin cầu chúc Học viện Công giáo Việt Nam – một tương lai đầy ân sủng và ánh sáng Thánh Linh./.
Truyền thông TGP/SG và HVCG/VN tháng Năm 2025
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)