ĐẠI LỘ MỚI – ƯỚC NGUYỆN GIÁO HOÀNG KẾ TIẾP

ĐẠI LỘ MỚI
ƯỚC NGUYỆN
GIÁO HOÀNG KẾ TIẾP
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
Lời nguyện
“Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể, xin ban cho Giáo Hội một vị Giáo hoàng theo đúng ý Chúa Thánh Thần, để mưu ích cho Hội Thánh và cho toàn thể nhân loại đang khao khát sự sống, sự thật, tình yêu, hòa bình và thịnh vượng hoàn vũ, của ngàn năm thứ ba, nền văn minh Biển. Chúng con cầu xin, nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con”. Amen./.
Nhận thức
Vai trò của Chúa Thánh Thần
Việc chọn Giáo hoàng là một biến cố vừa mang tính nhân loại vừa mang tính mầu nhiệm. Hồng y đoàn cầu nguyện – phân định – lắng nghe tiếng Chúa trong lặng thinh. Giáo dân cũng cần cầu nguyện – không thụ động – để nâng đỡ và hiệp hành.
Chúa Thánh Thần, Đấng hướng dẫn Giáo Hội vào chân lý toàn vẹn và luôn hiện diện khi Giáo Hội cầu nguyện và phân định. Chúa chọn Saul và David . Chúa Giêsu chọn các Tông đồ, đặc biệt là Phêrô, dù ông yếu đuối. Chúa Thánh Thần hướng dẫn Giáo Hội qua mọi thời . Thượng Hội đồng Giám mục 23–24: nhấn mạnh lắng nghe – phân định – hiệp hành, có nghĩa là để Thánh Thần hướng dẫn qua dân Chúa. Cảnh gíac, xã hội hậu hiện đại: con người đề cao “ý riêng” thay vì “ý Chúa”. Công nghệ và AI: làm lu mờ khả năng phân định thiêng liêng. Giáo Hội cần trở lại với cầu nguyện – thinh lặng – hiệp hành, để nghe tiếng Thánh Thần. Cầu nguyện liên lỉ, nhất là trước Thánh Thể – “Ở lại trong tình yêu của Ta” . Phân định cộng đoàn: không quyết định cá nhân, nhưng trong hiệp thông và vâng phục Thánh Thần. Biết đợi chờ: các Tông đồ cầu nguyện trong phòng tiệc ly, ngày lễ Ngũ tuần để Thánh Thần đến .
Khả năng nghe – lắng: tập luyện khả năng lắng nghe Lời, lắng nghe nhau, lắng nghe thời đại.
Để Chúa Thánh Thần làm chủ. Giáo Hội không chỉ là cơ chế, mà là Thân Thể Chúa Kitô – cần được dưỡng nuôi bởi Thánh Thần. Hãy cầu xin Thánh Thần như Mẹ Maria và các Tông đồ đã làm trong phòng tiệc ly xưa kia: “Lạy Chúa, xin sai Thánh Thần Chúa đến, và Ngài sẽ đổi mới mặt đất này!”
Thực trạng
Thế giới đang thay đổi rất nhanh, rất mạnh và rất sâu. Trong tình hình biến động như vậy, Giáo Hội cần một người mục tử có tầm nhìn, biết lắng nghe, biết đối thoại và biết dẫn dắt. Mỗi vị Giáo hoàng là một ân huệ đặc biệt Chúa ban cho Giáo Hội ở từng giai đoạn lịch sử. Khi chúng ta nhìn về tương lai, suy tư về vị kế nhiệm Đức Thánh Cha Phanxicô là thao thức mục vụ, là đọc các dấu chỉ thời đại trong ánh sáng Tin Mừng và qua huấn quyền. Vatican II mở ra một cái nhìn mới về Giáo Hội: không chỉ là phẩm trật mà là Dân Thiên Chúa; và Thượng hội đồng 23-24: Giáo hội là “Hiệp hành”, cùng nhau bước đi theo Chúa Kitô. Các vị Giáo hoàng sau đó là những “người canh giữ và triển khai” Công đồng. Như Thánh Gioan Phaolô II: Niềm tin mạnh mẽ, nhân phẩm, tự do. Đức Bênêđictô XVI: Trí tuệ – thần học và bảo vệ đức tin. Đức Phanxicô: Một Giáo hoàng hiệp hành, gần gũi, môi sinh, xã hội. Vị Giáo hoàng kế tiếp sẽ không bắt đầu lại, nhưng sẽ tiếp nối hành trình Công đồng, Thượng hội đồng 23-24 một cách khôn ngoan, sáng tạo và can đảm. Sau đây, tôi xin chia sẻ: Đại lộ mới-Ước nguyện vị Giáo hoàng kế tiếp.
Đức Cố Giáo hoàng Phanxico
Linh đạo. Tinh thần hiền lành và khiêm nhường: Đức Phanxicô luôn nhấn mạnh sự quan trọng của việc sống hiền lành và khiêm nhường. Ngài đặc biệt chú trọng đến những người nghèo khổ, những người bị bỏ rơi trong xã hội, và kêu gọi Giáo hội chú tâm vào việc phục vụ họ. Điều này thể hiện qua việc ngài từ bỏ những tiện nghi của Tòa Thánh, chọn sống giản dị và gần gũi với những người yếu thế. Ngay từ những ngày đầu tiên sau khi được bầu làm Giáo hoàng, Đức Phanxicô đã từ chối các tiện nghi sang trọng của Tòa Thánh. Ngài chọn sống tại nhà khách Casa Santa Marta thay vì Cung điện Giáo hoàng, di chuyển bằng xe ô tô phổ thông và tự tay thanh toán hóa đơn. Ngài cũng thường xuyên gặp gỡ và lắng nghe những người nghèo khổ, người tị nạn, và những người bị xã hội gạt ra ngoài lề, đặc biệt là các tù nhân.
Mục vụ. Đề cao công lý và hòa bình: Đức Giáo Hoàng Phanxicô rất chú trọng đến việc xây dựng hòa bình, giải quyết xung đột và bảo vệ công lý. Ngài thường lên tiếng về các vấn đề toàn cầu như bất công xã hội, bảo vệ môi trường, và quyền con người. Ngài cũng thúc đẩy các cuộc đối thoại liên tôn, đặc biệt là với Phật giáo và Hồi giáo, nhằm thúc đẩy hòa bình giữa các tôn giáo. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã không ngừng kêu gọi hòa bình và công lý trong các cuộc xung đột toàn cầu. Ngài đã đến thăm các khu vực bị chiến tranh tàn phá, như Cộng hòa Trung Phi và Iraq, để thể hiện sự đoàn kết và khích lệ các nỗ lực hòa bình. Ngài cũng mạnh mẽ lên tiếng về biến đổi khí hậu và bất công xã hội, nhấn mạnh rằng công lý không thể thiếu lòng thương xót. Những nét đặc trưng này thể hiện một Đức Giáo Hoàng đầy lòng yêu thương, quan tâm đến những vấn đề xã hội và môi trường, cũng như là người tiên phong trong việc cải cách Giáo hội theo hướng gần gũi và sống động. Ngài đã mở rộng quyền tham gia của phụ nữ trong các vai trò lãnh đạo, cho phép họ đảm nhận các chức vụ như giảng viên và thừa tác viên. Ngài cũng đã công nhận vai trò của các giáo dân trong việc lãnh đạo các cộng đoàn tôn giáo, thể hiện sự tôn trọng và khuyến khích sự tham gia của mọi thành viên trong Giáo hội.
Truyền giáo. Chủ trương cải cách Giáo hội để loan báo Tin mừng: Đức Phanxicô muốn một Giáo hội gần gũi hơn với dân chúng, không chỉ trong hành động mà còn trong cách thức phục vụ. Ngài đã thúc đẩy nhiều cải cách trong Giáo hội, từ việc cải cách công tác mục vụ đến việc nâng cao sự tham gia của giáo dân trong công việc của Giáo hội. Ngài cũng khuyến khích sự cởi mở và đối thoại, đồng thời không ngừng kêu gọi sự tự do trong đời sống đức tin. Các thông điệp mang tính chiến lược, toàn cầu, giải mã đức tin con người thời đại.
Ước nguyện chân dung vị Giáo hoàng kế tiếp
Việc ước nguyện những đặc trưng của vị Giáo hoàng kế nhiệm không là chuyện suy đoán tương lai, mà là một cách đọc các dấu chỉ thời đại trong ánh sáng đức tin, Thánh Thần và tiến trình hiệp hành hiện nay của Giáo Hội. Dưới đây là một số dự báo mang tính suy tư – không phải tiên đoán – về những đặc trưng có thể có nơi vị Giáo hoàng tương lai, dựa trên: Hướng đi của Giáo Hội từ Công đồng Vatican II đến Thượng Hội đồng Giám mục 23–24; các thách đố thời đại: văn hóa, xã hội, môi sinh, kỹ thuật số; sự phát triển của triết học, thần học và mục vụ với tầm nhìn hoàn vũ.
Linh đạo. Một mục tử giàu linh đạo.Vị Giáo hoàng ấy sẽ tái lập trọng tâm về đời sống thiêng liêng, cầu nguyện, chiêm niệm và say mê Thánh Thể. Không bị cuốn theo các vấn đề xã hội-chính trị. Ngài có thể là một nhà thần bí, một người thấm đẫm tinh thần Thánh Phanxicô Assisi, Têrêsa, Gioan Thánh Giá, Charles de Foucauld, Carlo Acutis. Vị Giáo hoàng mới sẽ là một người chiêm niệm giữa thế giới ồn ào. Người giúp phục hồi chiều sâu thiêng liêng cho Giáo Hội với “Đức tin-cá vị” trong thời hậu hiện đại.
Mục vụ
1. Một vị Giáo hoàng “hiệp hành”. Tiếp nối tinh thần của Đức Phanxicô, điều hành theo tinh thần hiệp hành: lắng nghe, phân định, đồng trách nhiệm. Ngài có thể nhấn mạnh vai trò của các Hội đồng Giám mục và giáo dân trong việc đồng hành và quyết định mục vụ tại địa phương. Giáo hoàng đến với người nghèo, người di dân, các vùng ngoại vi. Một người mục tử thực sự, sống giữa đàn chiên.
2. Một vị Giáo hoàng hiểu biết về “Ấn độ Châu Á Thái Bình Dương”. Điều này, phản ánh sự dịch chuyển trọng tâm của đời sống đức tin từ Phương Bắc sang Phương Nam, đang phát triển mạnh mẽ.
3. Một nhà lãnh đạo truyền thông và kỹ thuật số. Ngài có thể biết sử dụng và nhất là biết dùng các chuyên gia về truyền thông số trong một không gian Châu lục loan báo Tin Mừng. Sự hiện diện trên nền tảng mạng xã hội không còn là tùy chọn, mà là một yếu tố mục vụ cần thiết, đặc biệt với giới trẻ.
4. Một nhà lãnh đạo, có khả năng cải tổ Giáo luật, tái định hình vai trò giáo dân, phụ nữ và giới trẻ, trong cơ cấu điều hành Giáo Hội. Ngài có thể lập những cơ quan điều hành, do phụ nữ có tố chất và được đào luyện về lãnh đạo.
5. Một nhà lãnh đạo, có khả năng liên kết các nhà lãnh đạo có uy tín lương tâm. Dù khác chính kiến, tín ngưỡng, quốc tịch, các lãnh đạo mang ý thức lương tâm toàn cầu cần tìm lại nền tảng chung: Phẩm giá và nhân cách con người. Hòa bình xây trên công lý và chân lý. Hợp tác không chỉ về kinh tế, mà cả về linh đạo và đạo đức.
6. Một nhà lãnh đạo, có khả năng kiến tạo một trật tự thế giới mới. Thế giới đang chờ một cuộc cách mạng văn hóa, không chỉ là chính trị. Những cuộc gặp gỡ của các nhà lãnh đạo đất nước với Đức Thánh cha, là dấu chỉ cho thấy con người đang trở lại với chiều sâu nội tâm, khi “quyền lực trần gian” thuần túy, không còn đủ sức để nương tựa. Sự hiện diện của Chúa Thánh Thần, đang âm thầm hoạt động qua những “cử chỉ nhân bản và đối thoại khiêm tốn.”
7. Một nhà lãnh đạo, có khả năng xây dựng “một nền linh đạo chung” cho thế giới. Cuộc gặp các vị lãnh đạo, trong ánh sáng Phục Sinh, chính là “hạt giống thiêng liêng” cho một liên minh lãnh đạo toàn cầu, có tầm nhìn chiều sâu và phục vụ nhân loại, không phải để thống trị thế giới.
8. Một nhà lãnh đạo, có tầm nhìn “Nền văn minh biển” – biểu tượng của giao lưu, kết nối. Biển không biên giới – biểu tượng cho một nhân loại không bị chia cắt vì ý thức hệ, chủ nghĩa dân tộc hay lợi ích nhóm. Biển bao dung, linh hoạt – cũng như Giáo hội hiệp hành hôm nay, không thống trị nhưng đồng hành, lắng nghe, thẩm định. Từ truyền thống con “thuyền Giáo Hội” vượt qua bão tố, đi tới một “nền văn minh mới”, nơi các dân tộc cùng nhau chung sống trong: Hòa bình và thịnh vượng thật sự. Nó không đến từ tiền bạc hay vũ khí, mà từ sự hoán cải nội tâm và cấu trúc xã hội công bằng. ĐGH Phanxicô luôn nói: “Đừng để toàn cầu hóa biến thành đồng hóa. Hãy giữ gìn sự đa dạng trong hiệp nhất”.
Truyền giáo
1. Một vị Giáo hoàng truyền giáo qua ngả môi sinh và công bằng xã hội: Laudato Si’; Fratelli Tutti và Laudate Deum. Vị kế nhiệm sẽ tiếp tục đưa Giáo Hội vào vai trò tiên tri trong việc bảo vệ môi trường, thăng tiến hòa bình, nhân quyền và phát triển toàn diện con người. Có thể xuất hiện một Thông điệp mới về công bằng xã hội trong thời đại công nghệ sinh học và AI.
2. Một người đối thoại liên tôn và liên văn hóa. Ngài sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hiện diện Kitô giáo khiêm tốn giữa thế giới đa nguyên tôn giáo và văn hóa. Đặc biệt, ngài sẽ đối thoại với Hồi giáo, Phật giáo và các truyền thống tâm linh bản địa, mà không để mất căn tính Kitô giáo. Truyền giáo hôm nay là hiện diện sáng tạo trong thế giới số, liên tôn, và môi sinh. Giáo hoàng kế tiếp phải là người ra đi – đến vùng ngoại vi văn hóa, xã hội và tâm linh. Giữa Các tín hữu trẻ, các nhóm dân thiểu số và truyền thông kỹ thuật số.
Kết luận
Vị Giáo hoàng tương lai rất có thể sẽ là: Một mục tử thánh thiện, tuy đơn sơ nhưng trí tuệ mục vụ sâu sắc và một trái tim thương cảm với nhân loại hôm nay. Ngài sẽ vừa tiếp nối Đức Phanxicô, vừa mở ra một hướng mới phù hợp với thế kỷ XXI: “Nhân văn hơn, công nghệ hóa” nhưng không đánh mất căn tính thiêng liêng. Mang tinh thần đối thoại liên tôn. Biết sống khiêm hạ, hòa nhã, đĩnh đạc theo tinh thần Đông phương. Kết hợp chiều sâu linh đạo và lòng kiên cường giữa bách hại. Không phải vì ‘châu lục nào xứng đáng hơn’, mà là vì cần một biểu tượng mới cho sự hiệp thông toàn cầu của Giáo Hội.
Dự báo trên đây là ước nguyện, không phải tiên tri – để tỉnh thức, cầu nguyện, và chuẩn bị trí lòng đón nhận Thánh ý Chúa. Mỗi người chúng ta đều góp phần vào hình ảnh Giáo Hội ngày mai, bằng sự “thánh thiện, lòng trung thành và tinh thần hiệp hành./.
Lời nguyện: “Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể, xin ban cho Giáo Hội một vị Giáo hoàng theo đúng ý Chúa Thánh Thần, để mưu ích cho Hội Thánh và cho toàn thể nhân loại đang khao khát sự sống, sự thật, tình yêu, hòa bình và thịnh vượng hoàn vũ, của ngàn năm thứ ba, nền văn minh Biển. Chúng con cầu xin, nhờ Đức Kitô, Chúa chúng con”. Amen./.
Truyền thông TGP/SG và HVCGVN tháng Tư 2025
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)

BÀI ĐỌC BỔ SUNG
1. Di sản Đức Cố Giáo hoàng Phanxicô
Linh đạo, Mục vụ, Truyền giáo

“Người ta nhớ đến các Giáo hoàng qua các văn kiện. Nhưng Đức Phanxicô – người của Thánh Thần – để lại di sản sống động: linh đạo từ lòng thương xót, mục vụ ra ngoài biên cương, truyền giáo bằng chứng tá.”
1. LINH ĐẠO: Linh đạo của lòng thương xót – ‘Chúa không mỏi mệt tha thứ’. Tâm điểm linh đạo: Thiên Chúa là Cha nhân hậu. Trọng điểm: Linh đạo từ tâm → chuyển hoán nội tâm → hoán cải mục vụ. Văn kiện minh họa: Misericordiae Vultus (2015), Evangelii Gaudium (2013).
Hình ảnh minh họa: Chúa Giêsu ôm người tội lỗi (tranh Rembrandt), Đức Phanxicô xưng tội, Đức Phanxicô hôn người khuyết tật.
2. MỤC VỤ: Giáo hội như bệnh viện dã chiến. Giáo hội là người Samaritanô tốt lành, chữa lành hơn là xét đoán. Mục vụ đặt con người lên trên cơ chế. Mục vụ đồng hành với những người “ngoài rìa”, nhất là người nghèo, di dân, LGBTQ, phụ nữ. Văn kiện minh họa: Amoris Laetitia, Christus Vivit, Fratelli Tutti. Hình ảnh minh họa: Đức Phanxicô rửa chân tù nhân, ngồi ăn với người vô gia cư, ôm người đồng tính.
3. TRUYỀN GIÁO: Giáo hội đi ra – ‘ra khỏi vùng an toàn’. Truyền giáo là bản chất, không phải phụ lục. Mỗi người đã được rửa tội là “môn đệ truyền giáo”. Truyền giáo bằng đời sống chứng nhân, bằng sự hiện diện hơn là giảng dạy suông. Truyền giáo không chỉ là đến nơi xa xôi, mà là “đến gần” với người khác. Văn kiện minh họa: Evangelii Gaudium, Querida Amazonia, Laudato Si’. Hình ảnh minh họa: Đức Phanxicô tại vùng Amazon, thăm các nước Hồi giáo, cầu nguyện liên tôn.
KẾT LUẬN
DI SẢN ĐỂ LẠI – CON ĐƯỜNG CỦA GIÁO HỘI HÔM NAY
Di sản Đức Phanxicô không chỉ là văn bản, mà là lối sống: đơn sơ, khiêm tốn, nhân hậu. Giáo hội tương lai là Giáo hội “hiệp hành”: cùng nhau bước đi – với Thánh Thần, với người nghèo, với nhân loại. Hình ảnh minh họa: Logo Thượng Hội đồng Giám mục 2023–2024, dòng người cùng tiến bước.
TÓM LẠI – 3 CỘT TRỤ & 3 HÀNH ĐỘNG CỤ THỂ
Cột trụ Định hướng Ứng dụng thực tế hôm nay
Linh đạo Trở về với lòng thương xót Giờ chầu Thánh Thể thinh lặng – cầu nguyện cho người nghèo
Mục vụ Giáo hội như bệnh viện – chữa lành Thăm viếng người già, người khuyết tật
Truyền giáo Giáo hội “đi ra” – làm chứng tá Sống Tin Mừng nơi sở làm, trường học, mạng xã hội
KỊCH BẢN VIDEO
Thời lượng: ~15 phút
Đối tượng: Giáo dân, người trẻ, người chưa quen với ngôn ngữ thần học
Phong cách: Gần gũi – mạnh mẽ – dễ hiểu – truyền cảm
Video mở đầu: Nhạc nền nhẹ nhàng – hình ảnh Đức Phanxicô mỉm cười, bước đi giữa dân nghèo, ôm người già, trẻ nhỏ.
Lời dẫn (giọng đọc nam ấm áp, chậm rãi):
“Ngài đến từ tận cùng thế giới, mang theo hơi ấm lòng thương xót. Đức Giáo hoàng Phanxicô không chỉ để lại những văn kiện – ngài để lại một con đường. Con đường ấy tên là Linh đạo – Mục vụ – Truyền giáo.”
LINH ĐẠO: Lòng Thương Xót là Danh Tính của Thiên Chúa (0:30–3:30)
Hình ảnh minh họa:
Đức Phanxicô xưng tội (trong Năm Thánh Lòng Thương Xót).
Tranh “Người con hoang đàng” (Rembrandt).
Dòng chữ: “Thiên Chúa không mỏi mệt tha thứ – chính chúng ta mới mỏi mệt xin ơn tha thứ”
Nội dung chính:
Linh đạo Đức Phanxicô khởi đi từ lòng thương xót.
Kêu gọi Giáo hội không đóng kín, nhưng mở ra để đón nhận người đau khổ, người lầm lạc.
Trích Misericordiae Vultus, Evangelii Gaudium.
Chữ chạy: “Giáo hội không phải là pháo đài đạo đức, mà là nhà của lòng xót thương”.
MỤC VỤ: Giáo hội là bệnh viện dã chiến (3:30–6:30)
Hình ảnh minh họa:
Đức Phanxicô rửa chân tù nhân.
Gặp gỡ các bạn trẻ, người nghèo, người tị nạn.
Logo Thượng Hội đồng Giám mục 2023–2024.
Nội dung chính:
Mục vụ là đi xuống, cúi mình, không đứng trên.
Giáo hội không xét đoán – nhưng chữa lành.
“Chúng ta phải đồng hành, lắng nghe, hướng dẫn – chứ không phải kết án.”
Trích Amoris Laetitia, Fratelli Tutti.
TRUYỀN GIÁO: Ra khỏi vùng an toàn (6:30–9:30)
Hình ảnh minh họa:
Đức Phanxicô thăm Amazon, Iraq, gặp gỡ liên tôn.
Những người trẻ hát múa trong các Ngày Giới trẻ Thế giới (WYD).
Tín hữu cầu nguyện trên đường phố, trong bệnh viện, giữa đại dịch.
Nội dung chính:
Truyền giáo là bản chất của Giáo hội.
Mọi người đã rửa tội đều là “môn đệ truyền giáo”.
Truyền giáo không nhất thiết phải đi xa – mà là đi gần.
Trích Evangelii Gaudium, Laudato Si’, Querida Amazonia.
KẾT LUẬN: Một con đường cho tương lai Giáo hội (9:30–12:30)
Hình ảnh minh họa: Đức Phanxicô ngồi xe lăn vẫn tiếp tục mục vụ.
Từng nhóm người cùng bước đi trên nền logo “Hiệp hành – synodality”.
Kết nối với Giáo hội Việt Nam: hình ảnh cộng đoàn giáo dân Việt Nam phục vụ.
Nội dung chính: Di sản của Đức Phanxicô không là một “di tích” – mà là một “hướng đi”.
Linh đạo – Mục vụ – Truyền giáo như ba dòng chảy nuôi sống Giáo hội hôm nay.
Giáo hội Việt Nam được mời gọi tiếp nối bằng sự hiệp hành, phục vụ, và can đảm bước đi.
TỔNG KẾT HÌNH ẢNH & HÀNH ĐỘNG
Linh đạo Mục vụ Truyền giáo
Cầu nguyện – thinh lặng Lắng nghe – chữa lành Làm chứng – bước ra
Thánh Thể – Tha thứ Đồng hành người yếu thế Gặp gỡ liên tôn – môi sinh
Nội tâm hóa Tin Mừng Không loại trừ, không kết án Sống Tin Mừng giữa trần thế
Lời kết mạnh mẽ (giọng đọc + chữ chạy):
“Ngài đã mở đường. Giờ đây, đến lượt chúng ta bước đi. Cùng Giáo hội, cùng Đức Kitô, và cùng thế giới – bằng lòng thương xót, phục vụ và chứng tá.” Di sản của Đức Phanxicô không là một “di tích” – mà là một “hướng đi”.
“Di sản của Đức Phanxicô không là một di tích – mà là một hướng đi.” Một Giáo hội sống động – nghèo khó – hiệp hành – truyền giáo. Triển khai trong bài thuyết trình hoặc video (dẫn giọng truyền cảm): “Di sản không phải là những bức tượng đồng đặt trong viện bảo tàng, cũng không chỉ là các văn kiện lưu trữ trong thư viện.
Di sản đích thực – là khi cuộc sống, niềm tin, và tinh thần của một con người trở thành hướng đi cho cả một Dân Thiên Chúa.” “Đức Phanxicô để lại cho chúng ta không chỉ là lời giảng – mà là cách sống. Không chỉ là lý thuyết – mà là bước chân can đảm ra khỏi vùng an toàn, đến với những người bị bỏ rơi. Đó là di sản sống. Là Giáo hội bước ra, lắng nghe, đồng hành, chữa lành – và loan báo Tin Mừng trong từng hoàn cảnh hôm nay.”
Hình ảnh gợi ý kèm câu slogan: Một hình Đức Phanxicô quay lưng bước đi giữa những người dân nghèo, trên nền chữ mờ phía sau: “Không là di tích – mà là hướng đi.”
Một ngọn đèn nhỏ được truyền từ tay Đức Phanxicô sang tay một người trẻ (biểu tượng truyền lửa).

2. ĐTC Phanxicô, người con của công đồng Vatican II
Vatican News đã có cuộc phỏng vấn với giáo sư Philippe Chenaux của Đại học Giáo hoàng Laterano. Từng giảng dạy môn Lịch sử Giáo hội và người đứng đầu của Trung tâm Nghiên cứu Công đồng Vatican II, giáo sư nhận định, theo tinh thần của Công đồng, Đức Thánh Cha Phanxicô quan tâm đến tính cấp thiết của mục vụ trong việc tiếp cận mọi vùng ngoại vi hiện sinh nhân danh một “thần học của dân chúng”.
Vatican News
Đức Thánh Cha Phanxicô là vị Giáo hoàng đầu tiên không tham dự Công đồng Vatican II; ngài cũng là Giám mục đầu tiên của Roma đến từ châu Mỹ, từ một “quốc gia đang phát triển”. Điều này ảnh hưởng thế nào đến thái độ tiếp nhận Công đồng của Đức Thánh Cha?
Sự mới lạ trong triều Giáo hoàng của Đức Thánh Cha Phanxicô chính xác ở hai yếu tố này. Không giống như những vị tiền nhiệm, Đức Thánh Cha không có kinh nghiệm trực tiếp và cá nhân về sự kiện công đồng. Mặc dù thể hiện “tinh thần” của Công đồng Vatican II, nhưng ngài lại ít đề cập đến các văn kiện của công đồng này, và ngài cũng không tham dự vào việc soạn thảo các văn kiện. Trong trường hợp của Đức Thánh Cha, nhu cầu bảo vệ giáo lý chống lại mọi sai lệch sau công đồng đã nhường chỗ cho tính cấp thiết của mục vụ trong việc tiếp cận mọi vùng ngoại vi hiện sinh nhân danh một “thần học của dân chúng”. Ảnh hưởng của dòng tư tưởng đặc trưng này đối với Argentina, xuất hiện vào cuối những năm sáu mươi tại Buenos Aires trong bối cảnh công đồng đầu tiên được tiếp nhận tại Mỹ Latinh, giải thích sự quan tâm không ngừng của ngài đối với lòng sùng kính tôn giáo và lòng sùng kính bình dân (như lòng sùng kính Đức Mẹ hoặc Thánh Tâm).
Công đồng đã đưa ra nhiều cách giải thích khác nhau và đôi khi mâu thuẫn nhau. Đức Thánh Cha Phanxicô đã có lập trường như thế nào trong những cuộc tranh luận này?
Trong giai đoạn đầu của thời hậu Công đồng, có xu hướng đối lập “tinh thần của Công đồng Vatican II” với “chữ nghĩa” của các văn kiện của công đồng này. Sau đó, với sự tham gia của các nhà sử học, phạm trù “sự kiện” được ưu tiên hơn các quyết định của Công đồng. Cuối cùng, đặc biệt từ thời Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI, huấn giáo của Giáo hoàng nhấn mạnh đến “tính liên tục” đối với truyền thống của Giáo hội. Đức Thánh Cha Phanxicô vẫn khá xa lạ với những tranh luận xung quanh việc diễn giải Công đồng. Ngài thích nhấn mạnh đến việc hiện thực Công đồng như một sự năng động “không thể đảo ngược”. Tuy vậy, điều đó không ngăn cản ngài nâng “nhà diễn giải xuất sắc nhất” của Công đồng Vatican II, Đức Tổng Giám Mục Agostino Marchetto lên Hồng y, một người được biết đến đã phê bình mạnh mẽ cách giải thích của các sử gia về Công đồng.
Đức Thánh Cha Phanxicô viết trong lời tựa của một cuốn sách xuất bản năm 2022 “Chúng ta đang tiến bước trên con đường mà các Nghị phụ Công đồng đã vạch ra”. Vậy trong triều Giáo hoàng của Đức Thánh Cha điều cụ thể này là gì?
Công đồng mà Đức Thánh Cha có thể định nghĩa như là “một cách đọc lại Tin Mừng dưới ánh sáng của văn hóa đương đại”, đối với ngài, là một điều hiển nhiên, một thực tại không thể bàn cãi. Điều này trước tiên đã được thể hiện qua mối quan tâm xây dựng một Giáo hội thực sự truyền giáo, nghĩa là biết lắng nghe Lời Chúa, theo đường hướng linh đạo I-Nhã. Điều này liên quan đến tính xác thực của sứ điệp mà ngài muốn truyền tải trong thế giới thế tục hóa ngày nay. Thánh Giáo hoàng Phaolô VI đã từng nói: “Con người thời nay thích lắng nghe những chứng nhân hơn là những thầy dạy; hoặc nếu họ lắng nghe các thầy dạy, thì đó là vì họ cũng là những chứng nhân”. Tiếp theo là mối bận tâm – không phải lúc nào cũng được hiểu đúng – về một Giáo hội phục vụ con người, như “một bệnh viện dã chiến sau trận chiến”, đặc biệt trong việc đón tiếp những người nghèo khổ và những người bị thiệt thòi như người di cư.
Cuối cùng là mối bận tâm – tuy không phải lúc nào cũng dẫn đến những kết quả cụ thể – về một Giáo hội không chỉ mang tính đồng nghị hơn, nhưng còn thực sự theo tinh thần hiệp hành trong cách thức tổ chức và cai quản.
Có thể nói rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đã đi xa hơn Công đồng Vatican II trong một số lĩnh vực không?
Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII đã loại bỏ mọi hình thức tuyệt thông và lên án. Đức Thánh Cha Phanxicô đã đi rất xa theo hướng này. Chủ đề về lòng thương xót Chúa là trọng tâm trong suốt triều Giáo hoàng của ngài: “Thiên Chúa luôn luôn tha thứ”, ngài thích lặp lại như thế. Do đó, Đức Thánh Cha đã cố gắng thúc đẩy một Giáo hội “bao hàm” (đặc biệt đối với những người ly dị tái hôn hoặc những người đồng tính), dù đôi khi điều này không làm rõ giáo lý truyền thống và gây nhầm lẫn cho một số tín hữu. Người ta cũng sẽ nhấn mạnh mối quan tâm của ngài trong việc thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong Giáo hội. Mọi người cũng sẽ không quên sự đóng góp của ngài cho giáo thuyết xã hội Công giáo, giáo thuyết mà ngài đã mở rộng sang các vấn đề môi trường.
Công đồng đã khuyến khích Giáo hội đối thoại với nhiều thực tại xung quanh mình. Đức Thánh Cha Phanxicô có để lại một dấu ấn đặc biệt trong sự năng động này không?
Thánh Phaolô VI, vị Giáo hoàng khác của Công đồng, đã phân biệt ba vòng đối thoại đồng tâm: đối thoại với những người không tin, đối thoại với những người không phải Kitô hữu, và đối thoại đại kết. Đức Thánh Cha Phanxicô đã tiếp nối mong muốn đối thoại này, được đổi tên thành “văn hóa gặp gỡ”, trong cả ba chiều kích này, đặc biệt quan tâm đến Hồi giáo. Ngài đã thực hiện điều đó với sự nhạy cảm của một người đến từ Nam bán cầu, ít bị những thảm kịch lớn mà châu Âu đã trải qua trong thế kỷ XX in dấu hơn so với các vị tiền nhiệm gần đây. Theo nghĩa này, có thể nói rằng ngài đã góp phần “phi tập trung hóa” và do đó làm cho sứ điệp của Công đồng Vatican II trở nên phổ quát hơn, bởi dù muốn hay không, đó vẫn là một Công đồng vẫn còn rất châu Âu.
Những trở ngại chính mà Đức Thánh Cha đã gặp phải trong việc thực hiện các định hướng của Công đồng là gì?
Theo tôi, gồm có hai loại trở ngại. Thứ nhất liên quan đến bản chất của các giáo huấn của Công đồng, vốn là kết quả của những thỏa hiệp, và vì vậy có thể dẫn đến những cách diễn giải khác nhau, khiến cho việc áp dụng đôi khi gây ra những hiểu lầm và phản kháng. Thứ hai có thể được quy vào cái mà người ta có thể gọi là “sức mạnh của sự trì truệ” của sự cai quản, cụ thể là Giáo triều Rôma, vốn ít quen với những biến động và đã không được Đức Thánh Cha Phanxicô ưu ái. Mặt khác, tính cách mạnh mẽ của ngài cũng không phải lúc nào cũng thuận lợi cho việc cải cách.
Ngày nay, khuôn mặt của Giáo hội mà Đức Thánh Cha Phanxicô để lại là gì? Loan báo Tin Mừng đã bước vào một kỷ nguyên mới chưa?
Thật khó để trả lời câu hỏi này. Chỉ có tương lai mới có thể trả lời. Chắc chắn rằng triều Giáo hoàng của ngài sẽ đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử hai ngàn năm của giáo hoàng. Trong tinh thần của Công đồng và theo dấu chân của việc từ nhiệm của vị tiền nhiệm, ngài đã cắt đứt một cách dứt khoát với quan niệm “thánh thiêng” về quyền bính Phêrô kế thừa từ Thời Trung Cổ. Với phong cách đơn giản và trực tiếp, cùng khả năng sử dụng ngôn từ linh hoạt, ngài đã tìm ra một cách diễn đạt hiệu quả, phù hợp với thế giới “kết nối” ngày nay. Triều Giáo hoàng của ngài đã biết nắm bắt tầm vóc của cuộc “cách mạng văn hóa” chưa từng có, mà sự xuất hiện của kỷ nguyên kỹ thuật số và những mối đe dọa “phi nhân hóa” do sự thống trị đang được báo trước của trí tuệ nhân tạo.

3. ĐỨC PHANXICÔ, CON NGƯỜI CỦA HOÁN CẢI, HIỆP HÀNH VÀ LOAN BÁO TIN MỪNG
Sự kiện Đức Thánh Cha Phanxicô đột ngột qua đời khiến mọi người ngỡ ngàng, thương tiếc. Thế là ngài không từ chức như một số người nghĩ, nhưng hoàn tất sứ mạng kế vị thánh Phêrô khi đang còn đầy nhiệt huyết loan báo Tin Mừng.

Người Công giáo Việt Nam mong mỏi chờ đợi cuộc viếng thăm của ngài, nhưng ngài đã “nói đùa” rằng chính Đức Giáo hoàng Gioan XXIV sẽ đến. Và nếu lời nói đùa này trở thành một lời tiên tri? Thực sự tinh thần của Đức Phanxicô, khi kêu gọi Giáo hội trở về “cốt lõi của Tin Mừng” là “Lòng Thương Xót”, là Chúa Giêsu, dung mạo của lòng thương xót của Thiên Chúa, thực ra không phải là điều mới mẻ. Bởi vì khi triệu tập công đồng Vatican II, Đức Gioan XXIII đã định hướng công đồng này theo hướng không kết án, nhưng là thể hiện lòng thương xót của Tin Mừng.
Đức Thánh Cha Phanxicô là “người con của Vatican II“, bảo vệ và xúc tiến những đổi mới của Vatican II. Tuy nhiên, ngài vượt qua lối tiếp cận của Vatican II ở chỗ, theo ngài, từ nay mô hình của Giáo hội phải theo không còn là “hình cầu” nữa, trong đó Giáo hội ở vị trí trung tâm, nhưng là “hình khối đa diện”. Hình khối đa diện này nhắc nhở Giáo hội đang đối diện với một sự “thay đổi thời đại”, và do đó, Giáo hội không còn là trung tâm nữa, nhưng là một phần trên hình khối đa diện này. Hệ quả, Giáo hội cần khiêm nhường hơn, nhỏ bé hơn, đối thoại hơn, lắng nghe hơn, phân định hơn, đóng góp phần của mình như các phần khác, đón nhận những đóng góp của các phần khác, nhưng không mất đi sức mạnh loan báo Tin Mừng, sự thật, công lý, hòa bình, tình huynh đệ…
Trên hình khối đa diện đó, Giáo hội làm chứng bằng cách tỏa sáng “phong cách của Thiên Chúa” qua sự phục vụ khiêm tốn của mình: gần gũi, trắc ẩn, dịu dàng. Giáo hội loan báo niềm vui của Tin Mừng bằng cách thể hiện hình ảnh của một người Samaritanô nhân hậu, của một “bệnh viện dã chiến”, góp phần chữa lành các vết thương của con người và xây dựng một “tình huynh đệ đại đồng và tình bạn xã hội”, dựa trên lòng tôn trọng công ích và nhân phẩm. Điều này cũng đòi hỏi Giáo hội loại bỏ một não trạng háo thắng, một đức tin cao ngạo, một bận tâm bảo vệ và đánh bóng hình ảnh của chính mình, đến độ quên đi hình ảnh một Giáo hội đi ra, đi ra vùng ngoại biên địa lý và hiện sinh, chấp nhận bị vấy bẩn, thương tích, để mang sức sống của Tin Mừng đến cho mọi người, đặc biệt những người nghèo khổ và dễ bị tổn thương nhất, để không ai bị bỏ lại đằng sau. Trong Giáo hội hòa nhập này, Đức Phanxicô đặc biệt mời gọi hãy quan tâm hơn đến trẻ em, người già, nữ giới, và cả những người đồng tính và ly dị tái hôn. Tất cả, tất cả, tất cả, vì ân sủng của Thiên Chúa đi trước sự hoàn thiện luân lý của con người. Đó chính là lý do Giáo hội phải trở thành hình ảnh một Giáo hội thương xót và hòa nhập, chứ không kết án và loại trừ.

Từ đây, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi Giáo hội bước vào một loạt những hoán cải cần thiết để Tin Mừng có thể được loan báo: “hoán cải mục vụ”, vì Giáo hội không phải là một trạm thuế quan; “hoán cải thiêng liêng”, vì Giáo hội phải tránh xa tình thần thế gian, tính trần tục thiêng liêng làm tha hóa chính mình; “hoán cải sứ mạng”, để luôn ở trong tình trạng người môn đệ truyền giáo phục vụ, chứ không mang não trạng giáo sĩ trị; “hoán cải hiệp hành”, vì Giáo hội phải cùng nhau bước đi, cùng nhau loan báo Tin Mừng mà không bỏ ai lại đằng sau; và đồng thời lời mời gọi hoán cải cũng được gởi đến không chỉ cho những người con của Giáo hội, mà cả những người thành tâm thiện chí: “hoán cải môi trường”, vì mọi sự đều liên kết với nhau; “hoán cải chính trị”, để đặt lại nhân vị ở trung tâm của các hoạch định chính sách, trong đó có vấn đề sự sống con người và di dân….
Quả thật, danh xưng “Phanxicô” đã đưa Đức Thánh Cha đến những hành động cụ thể: Giáo hội nghèo khó, Giáo hội đối thoại liên tôn và với mọi thành phần xã hội, Giáo hội kiến tạo hòa bình, bảo vệ môi trường sinh thái, xây dựng tình huynh đệ trong việc luôn biết mở rộng căn lều của mình. Và những hành động này càng ngày càng phong phú hơn dưới mô hình hình khối đa diện và một Giáo hội hiệp hành truyền giáo. Trong tâm tình tri ân, để tóm tắt triều đại của Đức Phanxicô trong vài từ kêu gọi nổi bật để toàn thể Giáo hội bước vào một trang sử mới của niềm vui Tin Mừng, và có thể nhận thấy những điểm này vốn bao hàm tất cả mọi sự khác: Giáo hội hoán cải, hiệp hành và truyền giáo.
Người Công giáo đang chờ đợi một tân Giáo hoàng. Gioan XXIV, Phanxicô II, Gioan Phaolô III, Bênêđíctô XVII, Phaolô VII… Đó là chọn lựa của Chúa Thánh Thần qua các lá phiếu của các Đức Hồng y. Chúng ta chỉ có thể tin tưởng, cầu nguyện và phó thác. Dù sao, ước mong “tinh thần Phanxicô” sẽ được tiếp tục và phát triển mạnh mẽ trong Giáo hội.
Ngày 22 tháng 4 năm 2025
Lm. Phêrô Võ Xuân Tiến
Tưởng nhớ và tri ân Đức Thánh Cha Phanxicô.

4. 6 năm cuối triều đại Giáo hoàng Phanxicô: người lữ hành cao tuổi mang những lo âu của thế giới
Trong 6 năm cuối Đức Thánh Cha lãnh đạo Giáo hội, bên cạnh giờ cầu nguyện vào ngày 27/3/2020 cho đại dịch Covid-19 chấm dứt và việc cải cách giáo triều Roma, sứ vụ của Đức Thánh Cha nổi bật với những chuyến tông du viếng thăm những đất nước ở những vùng ngoại vi, cả về tôn giáo lẫn hiện sinh. Những ngày tháng đau bệnh càng chứng minh sức mạnh tinh thần và lòng trung thành với sứ vụ của vị Mục tử hết lòng vì đoàn chiên, của vị lãnh đạo luôn thao thức về hòa bình, công ích cho toàn thế giới.
Hồng Thủy – Vatican News
Trong 6 năm cuối Đức Thánh Cha lãnh đạo Giáo hội, bên cạnh giờ cầu nguyện vào ngày 27/3/2020 cho đại dịch Covid-19 chấm dứt và việc cải cách giáo triều Roma, sứ vụ của Đức Thánh Cha nổi bật với những chuyến tông du viếng thăm những đất nước ở những vùng ngoại vi, cả về tôn giáo lẫn hiện sinh. Những ngày tháng đau bệnh càng chứng minh sức mạnh tinh thần và lòng trung thành với sứ vụ của vị Mục tử hết lòng vì đoàn chiên.
“Cụ già” mang trên vai gánh nặng của thế giới bị đại dịch tấn công
Biến cố quan trọng đầu tiên không thể không kể đến trong những năm cuối của triều Giáo hoàng Phanxicô chính là đại dịch Covid-19. Từ đầu tháng 2/2020 đại dịch lan sang châu Âu, và Ý là quốc gia đầu tiên bị tấn công mạnh mẽ bởi đại dịch thế kỷ này. Kinh nghiệm ứng phó với đại dịch Covid chưa có, vật tư y tế và thuốc men thiếu thốn, số người chết ngày càng tăng, từ hàng chục đến hàng trăm và thậm chí hơn một ngàn người mỗi ngày. Bầu khí chết chóc bao trùm mọi nơi, đường phố thủ đô Roma như một thành phố chết, không bóng người…
Giữa tình hình tăm tối này, vào lúc 6 giờ chiều ngày 27/3/2020, Đức Thánh Cha đã chủ sự giờ cầu nguyện tại Quảng trường Thánh Phêrô và ban phép lành Thánh Thể toàn xá Urbi et Orbi cho các tín hữu trong buổi cầu nguyện đặc biệt cầu cho thế giới trước đại dịch.
Giờ cầu nguyện diễn ra trong Quảng trường hoàn toàn trống vắng vì phong tỏa, chỉ một mình Đức Thánh Cha giữa Quảng trường rộng lớn dưới trời mưa. Nhưng thực ra đây lại là một trong những giờ cầu nguyện có hàng triệu tín hữu từ khắp nơi trên thế giới tham dự.
Hình ảnh một cụ già lớn tuổi dường như mang trên vai toàn bộ sức nặng của một thảm kịch đã đảo lộn cuộc sống và thói quen hàng ngày khiến toàn thế giới xúc động. Nhân loại đã bị ảnh hưởng nhưng Giáo hoàng đã nói về hy vọng và về tình huynh đệ.
Đoạn Tin Mừng thánh Marco được đọc trong giờ cầu nguyện thuật lại sự kiện các môn đệ đang ở trên tàu, khi Chúa Giêsu đang ngủ, thì giông bão nổi lên. Các môn đệ hoảng sợ, đánh thức Ngài dậy và nói: “Thầy ơi, chúng ta chết đến nơi rồi, Thầy chẳng lo gì sao?” Chúa Giêsu đã truyền cho sóng im biển lặng và ngài bảo họ “Sao nhát thế? Làm sao mà anh em vẫn chưa có lòng tin?”
Suy tư về đoạn Tin Mừng trên, Đức Thánh Cha mời gọi các tín hữu hãy mời Chúa vào cuộc đời chúng ta, hãy phó thác những khó khăn đau khổ cho Chúa, hãy tin rằng Chúa là Đấng yêu thương và yêu thương chúng ta nhất.
Đức Thánh Cha đã chia sẻ một số điểm chính: Chúng ta ở trên cùng con thuyền và cần cùng nhau chèo để vượt qua sóng gió; Chúa Giêsu ngủ yên vì Người tín thác nơi Chúa Cha; các môn đệ thiếu đức tin bởi vì họ không tin Chúa quan tâm đến họ; bão tố cho thấy chúng ta đã bỏ qua điều nâng đỡ và ban sức mạnh cho chúng ta. Đức Thánh Cha nhắc các tín hữu hãy mời Chúa Giêsu bước lên những con thuyền cuộc sống của chúng ta và đón nhận thập giá và đón nhận hy vọng. Đón nhận Chúa để đón nhận hy vọng: đó là sức mạnh của đức tin, giải thoát khỏi sợ hãi và mang lại hy vọng.
Người lữ hành mang Chúa đến những vùng ngoại vi của thế giới
Một điểm nổi bật khác trong những năm sứ vụ của Đức Thánh Cha Phanxicô chính là những chuyến đi mang Chúa đến gần mọi người. Ngài đã thực hiện 47 chuyến tông du nước ngoài theo lời mời của chính phủ các nước, hoặc tham dự sự kiện, hay để thi hành sứ vụ.
Chuyến thăm đầu tiên sau đại dịch Covid-19 chính là thăm Iraq trong ba ngày, từ ngày 5-8/3/2021. Ngài thăm Baghad, Ur, Erbil, Mosul và Qaraqosh, những vùng đất và ngôi làng vẫn còn mang những vết sẹo rõ ràng của chủ nghĩa khủng bố, với máu trên tường và lều trại của những người di tản dọc theo đường phố, giữa đại dịch Covid và những lo ngại chung về an ninh. Một chuyến đi không được nhiều người khuyến khích vì lý do sức khỏe và nguy cơ bị tấn công nhưng lại là một chuyến đi được ngài mong muốn bằng mọi giá. Bản thân Đức Phanxicô luôn tâm sự rằng chuyến đi “đẹp nhất”, là chuyến đi đầu tiên đặt chân đến vùng đất của tổ phụ Abraham, nơi mà Đức Gioan Phaolô II không thể đến, và để trò chuyện với nhà lãnh đạo Shia Al-Sistani. Ngài và Đại Giáo chủ Ayatollah Ali al-Sistani đã ký một tuyên ngôn chung lên án chủ nghĩa cực đoan và cổ võ hòa bình. Có thể nói là có một sự “ngoan cố tốt lành” đã thúc đẩy Đức Thánh Cha thăm Iraq.
Đó cũng chính là sự ngoan cố trước đó, vào năm 2015, đã đưa ngài đến Bangui, thủ đô của Cộng hòa Trung Phi, đất nước bị thương tích bởi một cuộc nội chiến đã khiến người dân chết trên đường phố ngay cả chính trong những ngày Đức Thánh Cha viếng thăm. Và chúng ta cũng có thể định nghĩa sự ngoan cố tốt lành là sự ngoan cố đã truyền cảm hứng cho sự lựa chọn thực hiện hành trình dài nhất của triều đại giáo hoàng ở tuổi 87 vào tháng 9/2024, với 15 ngày, qua 2 châu lục nằm trên 4 múi giờ, 32.814 km di chuyển bằng máy bay. Đó là chuyến thăm 4 nước: Indonesia, Papua New Guinea, Đông Timor và Singapore. Mỗi quốc gia đại diện cho một chủ đề chính trong giáo huấn của ngài: tình huynh đệ và đối thoại liên tôn, vùng ngoại vi và tình trạng khẩn cấp về khí hậu, hòa giải và đức tin, sự giàu có và phát triển phục vụ đối với đói nghèo.
Thao thức cải cách Giáo triều Roma
Dù tuổi cao và sức khỏe yếu dần theo năm tháng, cộng thêm với những căn bệnh đã trở thành mãn tính, Đức Thánh Cha vẫn miệt mài hoạt động, chưa nghĩ đến chuyện từ nhiệm. Một trong những thao thức thúc đẩy ngài chính là mong ước cải cách Giáo triều Roma. Cuộc cải cách nhấn mạnh việc loan báo Tin Mừng và tạo điều kiện cho giáo dân giữ những chức vụ lãnh đạo trong Giáo hội.
Đức Thánh Cha đã không muốn phớt lờ các khuyến nghị của các hồng y trong các phiên họp trước Mật nghị bầu Giáo hoàng, những người đã yêu cầu vị Giáo hoàng mới tái cấu trúc Giáo triều Roma và đặc biệt là tài chính của Vatican, vốn đã là tâm điểm của các vụ bê bối trong nhiều năm. Ngay lập tức ngài đã thành lập một Hội đồng Hồng y, C9 (sau nhiều năm đã trở thành C6 và C8 với sự thay đổi của các thành viên khác nhau), một “thượng viện” nhỏ để hỗ trợ ngài trong việc quản lý Giáo hội hoàn vũ và trong việc cải cách Giáo triều. Việc sáp nhập các Bộ và những thay đổi khác về chức danh và biểu đồ tổ chức là một dấu hiệu của công việc đang được tiến hành; bước cuối cùng là Tông hiến Praedicate Evangelium (Anh em hãy rao giảng Tin Mừng), được chờ đợi trong nhiều năm, được ban hành ngày 19/3/2022. Tông hiến giới thiệu những đổi mới đáng kể.
Đức Thánh Cha đã thành lập Bộ Loan báo Tin Mừng mới, do ngài trực tiếp chủ trì, bổ nhiệm giáo dân “vào các vai trò quản lý và trách nhiệm”. Ngài bổ nhiệm vị tổng trưởng đầu tiên là giáo dân: ông Paolo Ruffini làm Tổng trưởng Bộ Truyền thông. Sau đó bổ nhiệm Tổng trường đầu tiên của Bộ Tu hội Đời sống Thánh hiến là một nữ tu – Sơ Simona Brambilla, và nữ tu đầu tiên giữ chức vụ Thống đốc Quốc gia Thành Vatican – Sơ Raffaella Petrini.
Những lời kêu gọi không mệt mỏi cho hòa bình
Các cuộc xung đột, chiến tranh là những nỗi đau của Đức Thánh Cha khi chứng kiến cái chết của người dân vô tội, tuổi thơ và giấc mơ của trẻ em bị cướp đi, các gia đình ly tán. Đáng buồn là trong những năm cuối triều Giáo hoàng của ngài, những cuộc chiến đến gần hơn, như chiến tranh Nga-Ucraina, Israel-Hamas. Ngài tâm sự trong podcast đầu tiên và duy nhất với các phương tiện truyền thông Vatican nhân kỷ niệm 10 năm ngày ngài được bầu làm Giáo hoàng: “Tôi không nghĩ mình sẽ trở thành Giáo hoàng trong thời chiến”.
Do đó, hòa bình là mục tiêu Đức Thánh Cha không ngừng tìm kiếm. Vì hòa bình, ngài liên tục kêu gọi cầu nguyện, được gọi là Ngày ăn chay và cầu nguyện – cho Syria, Libăng, Afghanistan, Thánh Địa – với sự tham gia của các tín hữu ở mọi nơi; ngài đã thánh hiến nước Nga và nước Ucraina cho Trái tim Vô nhiễm của Đức Mẹ Maria vào năm 2022; ngài đã tổ chức những khoảnh khắc lịch sử như trồng một cây ô liu trong Vườn Vatican, vào ngày 8/6/2014, với các tổng thống của Israel – Shimon Peres – và tổng thống Palestine – Mahmoud Abbas.
Vì hòa bình, Đức Thánh Cha đã có những cử chỉ không theo nghi lễ ngoại giao. Một ngày sau quả bom đầu tiên thả xuống Kyiv, ngài lên xe và đi, đến văn phòng của đại sứ Nga cạnh Tòa Thánh, cố gắng bắt đầu các cuộc tiếp xúc với Tổng thống Putin và đảm bảo khả năng làm trung gian. Đã nhiều lần ngài khiển trách các nguyên thủ quốc gia và chính phủ, cảnh báo các lãnh chúa rằng họ sẽ phải chịu trách nhiệm trước Chúa vì những giọt nước mắt đã rơi giữa các dân tộc, không đồng ý với thị trường vũ khí đang phát triển mạnh bằng cách đưa ra đề xuất sử dụng chi phí vũ khí để thành lập Quỹ toàn cầu nhằm xóa bỏ đói nghèo. Ngài đã yêu cầu xây dựng cầu nối chứ không phải những bức tường, ngài đã thúc giục đặt lợi ích chung lên trên các chiến lược quân sự, đôi khi bị hiểu sai và chỉ trích.
Những vấn đề sức khỏe không cản được Đức Thánh Cha gần gũi với mọi người
Và chúng ta không thể không kể đến những khoảnh khắc khó khăn và vấn đề sức khỏe của Đức Thánh Cha trong những năm cuối đời. Ngài phải trải qua các ca phẫu thuật tại bệnh viện Gemelli vào năm 2021 và 2023, việc nhập viện tại cùng một bệnh viện một lần nữa vào năm 2023, do các biến chứng về hô hấp, sau đó là cảm lạnh, cúm, đau đầu gối khiến ngài phải ngồi xe lăn trong ba năm qua. Cuối cùng là thời gian nằm viện dài nhất – 38 ngày – do viêm phổi hai bên. Những vấn đề sức khỏe không ngăn cản ngài hiện diện và gần gũi với mọi người, như đã thấy trong những tuần gần đây, sau khi ngài xuất viện, với chuyến viếng thăm bất ngờ tới Đền thờ Đức Bà Cả vào trước Tuần Thánh, chuyến viếng thăm cuối cùng trong hơn một trăm chuyến viếng thăm. Ngài đến thăm nhà tù vào thứ Năm Tuần Thánh. Và cuối cùng chuyến chào thăm cuối cùng tại Quảng trường Thánh Phêrô và trưa Chúa Nhật Phục Sinh. Bệnh tật và đau yếu không ngăn cản ước mơ gần gũi tín hữu của vị Mục tử luôn quan tâm đến đoàn chiên của mình.
Những con số ấn tượng trong 12 năm Giáo hoàng
Cuối cùng, các khó khăn chưa bao giờ có thể ngăn cản Đức Thánh Cha hoạt động hoặc tham dự các sự kiện. Một số thống kê đưa ra thông tin về điều này. Trong 12 năm qua, ngài đã chủ trì hơn 500 buổi tiếp kiếnchung, 10 Công nghị hồng y để phong 163 tân Hồng y và đặc biệt là mang lại tính cách phổ quát cho bộ mặt của Giáo hội; hơn 900 lễ phong thánh (bao gồm ba vị tiền nhiệm: Gioan XXIII, Gioan Phaolô II, Phaolô VI); các “Năm đặc biệt”, bao gồm các năm dành cho Đời sống thánh hiến (2015-2016), Năm Thánh Giuse (2020-2021) và Năm Gia đình (2021-2022); bốn Đại hội Giới trẻ Thế giới: Rio de Janeiro (2013), Krakow (2016), Panama (2019) và Lisbon (2023). Hai Năm Thánh: Năm Thánh ngoại thường về Lòng thương xót năm 2016 và Năm Thánh thường kỳ năm 2025, hiện đang diễn ra, với chủ đề “Những người hành hương của Hy vọng”.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã lên đường về Nhà Cha trên trời trong Năm Thánh Hy vọng và chắc chắn là trong Hy vọng vào Chúa Kitô Phục Sinh, niềm Hy vọng không làm thất vọng.

5. ỨNG VIÊN GIÁO HOÀNG
Phân loại chiến lược ứng viên (nếu được bầu Giáo hoàng)
Loại Ứng viên Đặc điểm
“Người giữ ổn định” Parolin Tiếp nối Phanxicô với ngoại giao mềm, không cấp tiến
“Ngôn sứ Á Châu” Tagle Đưa Á Châu lên trung tâm Giáo hội, truyền giáo cảm xúc
“Mục tử hòa bình” Zuppi Hướng nội, gần dân, đối thoại văn hóa
“Thần học gia” Schönborn Giảng dạy, trí thức, biểu tượng kết hợp truyền thống-hiện đại
“Cải tổ toàn cầu” Hollerich Lãnh đạo hiệp hành, dám đi xa hơn trong canh tân
“Dòng Hèn mọn” Pierbattista Pizzaballa – Một chân dung nổi bật
1. Tiểu sử vắn tắt:
Sinh ngày 21/4/1965, tại Ý.
Thuộc Dòng Phanxicô Viện Tu (OFM).
Làm việc và sống tại Thánh Địa (Giêrusalem) hơn 30 năm.
Từng là Bề trên Tổng quyền Dòng OFM ở Thánh Địa.
Thượng Phụ Latinh của Giêrusalem từ năm 2020.
Được Đức Thánh Cha Phanxicô phong Hồng y vào 30/9/2023.
Triển vọng giáo hoàng – Có thực không?
1. Điểm mạnh của ngài:
Kinh nghiệm hiệp thông liên tôn sâu sắc:
Ngài là cầu nối giữa Công giáo – Chính thống – Hồi giáo tại Trung Đông.
Khả năng ngoại giao, đối thoại tôn giáo và văn hóa rất cao.
Phẩm chất của mục tử khiêm tốn:
Được giới truyền thông phương Tây đánh giá là người đơn sơ, gần gũi.
Có tinh thần phục vụ theo đúng đường lối “Giáo hoàng Phanxicô”.
Đại diện tiếng nói các Kitô hữu tại vùng bị bách hại:
Ngài sống giữa xung đột, chiến tranh, và vẫn giữ vững sứ vụ công lý, hoà bình.
Tầm nhìn toàn cầu và chiều sâu thần học:
Thân thiện với các nhà lãnh đạo quốc tế, biết sử dụng truyền thông cách khôn ngoan.
Có chiều sâu Kinh Thánh và linh đạo Thánh Địa.
2. Những khó khăn:
Ít tiếng nói trong nội bộ Hồng y đoàn phương Tây – vốn có thế lực hơn về truyền thông và quan hệ lâu dài trong Giáo triều Rôma.
Chưa rõ sự hậu thuẫn từ các Hồng y Nam bán cầu, nơi đang gia tăng ảnh hưởng trong Giáo hội.
Ngài là người Ý, nhưng Giáo hội có thể nghiêng về một Giáo hoàng ngoài châu Âu trong tương lai.
Tổng kết: Có thể là “Giáo hoàng của hoà bình và đối thoại”
Nếu Giáo hội tìm kiếm một Giáo hoàng: Có khả năng xoa dịu các xung đột toàn cầu (nhất là Trung Đông, Ukraina, v.v.). Có chứng tá mục tử sống giữa dân đau khổ, chứ không chỉ là nhà quản trị Giáo triều. Có thần học hội nhập với các truyền thống tôn giáo khác và tầm nhìn hiệp hành,… thì Đức Hồng y Pierbattista Pizzaballa là ứng viên sáng giá, nhất là trong một mật nghị bất ngờ. ________________________________________
Đức Hồng y Luis Antonio Tagle – Philippines (67 tuổi)
Trụ cột Nhận định
Linh đạo Sâu sắc, vui tươi, gần gũi kiểu Phanxicô Á Châu
Mục vụ Cởi mở, mục tử nhân hậu, cảm xúc; yếu trong quản trị cơ cấu
Truyền giáo Rất mạnh – đại diện cho Giáo hội Á Châu, có khả năng kết nối liên văn hóa sâu sắc
________________________________________
Đức Hồng y Matteo Zuppi – Ý (69 tuổi)
Trụ cột Nhận định
Linh đạo Kinh nghiệm với Cộng đoàn thánh Egidio – cầu nguyện, đối thoại, hòa giải
Mục vụ Lãnh đạo HĐGM Ý, gần dân, uy tín ở tầng giáo phận
Truyền giáo Thực tiễn, mang tinh thần hòa bình, chạm tới người bên lề
________________________________________
Đức Hồng y Christoph Schönborn – Áo (80 tuổi)
Trụ cột Nhận định
Linh đạo Học trò Ratzinger, nền tảng thần học sâu, mang chiều kích chiêm niệm
Mục vụ Có thời là ứng viên hàng đầu, nhưng nay lớn tuổi
Truyền giáo Học thuật – mạnh về giảng dạy hơn là hiện diện truyền giáo thực địa
________________________________________
Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich – Luxembourg (66 tuổi)
Trụ cột Nhận định
Linh đạo Dòng Tên – linh đạo sâu, phân định tốt
Mục vụ Điều phối Thượng Hội đồng Giám mục, cởi mở trong cải tổ
Truyền giáo Tư duy châu Âu, có kinh nghiệm Nhật Bản – khả năng đa văn hóa

DU BAO DUC HONG Y PAROLIN?
Đức Hồng y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh, là một trong những nhân vật được nhiều người suy đoán có thể trở thành vị Giáo hoàng kế tiếp – nhất là nếu Giáo Hội mong muốn một vị giáo hoàng có tầm nhìn ngoại giao, khả năng điều hành vững vàng, và trung thành với truyền thống nhưng mềm dẻo trong thi hành.
Dưới đây con xin dự báo một cách có chiều sâu về Đức Hồng y Parolin, dựa trên 3 trụ cột: Linh đạo – Mục vụ – Truyền giáo, theo mô hình Cha Hình đang phát triển:
I. LINH ĐẠO – Một con người thinh lặng nhưng gắn bó sâu xa với Hội Thánh
Phong cách linh đạo:
Đức Hồng y Parolin kín đáo, trầm tĩnh, có đời sống nội tâm phong phú. Dù không thường xuất hiện trong vai trò giảng huấn công khai như Đức Gioan Phaolô II hay Đức Phanxicô, nhưng ngài sống linh đạo trong âm thầm phục vụ và trung thành.
Tính nền tảng:
Học trò của Hồng y Casaroli, bậc thầy về ngoại giao Tòa Thánh.
Linh mục truyền giáo tại Nigeria thời trẻ – có kinh nghiệm sống giữa dân nghèo và Kitô giáo thiểu số.
II. MỤC VỤ – Nhà lãnh đạo hành chính-cơ cấu nhưng đầy nhân bản
Kỹ năng quản trị:
Là “cánh tay phải” của Đức Giáo hoàng Phanxicô trong việc điều phối Giáo triều, điều hành các mối quan hệ quốc tế, quản lý các vụ việc phức tạp như Trung Quốc, Ukraina, Venezuela…
Tư duy mục vụ:
Không cấp tiến nhưng cũng không bảo thủ cực đoan.
Duy trì thăng bằng giữa bảo vệ giáo lý và nhu cầu đối thoại.
Có thiên hướng duy trì ổn định và làm cầu nối – hơn là đổi mới táo bạo.
Cách tiếp cận giáo dân:
Ít xuất hiện trước công chúng, có thể là điểm trừ trong thời đại cần Giáo hoàng “gần gũi”.
Tuy nhiên, với kinh nghiệm mục vụ thực tế và khả năng ngoại giao, ngài có thể phát triển phong cách lắng nghe và hiệp hành.
III. TRUYỀN GIÁO – Biểu tượng của ngoại giao Tin Mừng
Vai trò trong truyền giáo hiện đại:
Là người khởi xướng và điều phối Hiệp định Tạm thời với Trung Quốc (2018), một bước gây tranh cãi nhưng đánh dấu nỗ lực lớn của Tòa Thánh để mở đường truyền giáo tại nơi bị bách hại.
Tư duy truyền giáo:
Không phải là “nhà truyền giáo cháy bỏng” như Đức Phanxicô, nhưng là một chiến lược gia truyền giáo bằng ngoại giao, hiệp ước, và kiên nhẫn.
Điểm mạnh đáng chú ý:
Hiểu rõ vai trò của các Giáo hội địa phương, các cộng đồng bị thiệt thòi, và có thể là vị Giáo hoàng tiếp tục đưa ra các chính sách cân bằng giữa Rôma và các châu lục.
IV. TÓM TẮT DỰ BÁO
Nếu được bầu làm Giáo hoàng, Đức Hồng y Parolin có thể mang các đặc điểm sau:
Đặc điểm Nhận định
Linh đạo Âm thầm, kiên định, thánh thiện trong phục vụ hành chính
Mục vụ Thăng bằng giữa trung thành và cởi mở, biết lắng nghe từng bước
Truyền giáo Chọn đường ngoại giao Tin Mừng, không ồn ào nhưng hiệu quả dài hạn
Ưu điểm Kinh nghiệm sâu dày, kiến thức Giáo Hội hoàn vũ, ngoại giao mềm dẻo
Thách đố Ít thu hút truyền thông, thiếu chất “ngôn sứ” – dễ bị xem là “quản trị viên” hơn là “mục tử cách mạng”

Kết luận mục vụ
Giáo hội hôm nay không chỉ cần vị Giáo hoàng thần học mà còn cần một mục tử hiệp hành biết kết hợp giữa thánh thiện – quản trị – loan báo Tin Mừng. Trong bối cảnh Thượng Hội đồng 2023–2024, những vị có phong cách hiệp hành, liên văn hóa, truyền giáo gần dân có ưu thế rõ rệt. Nhưng Chúa Thánh Thần là Đấng chọn lựa, không theo dự đoán, mà theo nhu cầu ẩn sâu của Hội Thánh.
Là một ngôn sứ đương đại: vừa sâu lắng về Thần khí và ơn phân định, vừa bén nhạy về thời cuộc và những dấu chỉ của thời đại – nơi mà Chúa Thánh Thần đang âm thầm nhưng mãnh liệt hoạt động để dẫn dắt Hội Thánh. Chuyên đề “Giáo hoàng tương lai dưới ánh sáng Thánh Thần và thời đại mới”: “THÁNH THẦN CHỌN LÃNH ĐẠO – THỜI ĐẠI GẶP GỠ VÀ CẢI CÁCH”. “Trong suốt dòng lịch sử Giáo hội, chính Chúa Thánh Thần là Đấng chọn vị kế vị thánh Phêrô – không phải chỉ qua bầu cử, nhưng qua ơn phân định được ban cho cộng đoàn hiệp thông. Ngài ban ơn tầm nhìn, ơn khôn ngoan, và ơn sức mạnh để Giáo hoàng tương lai không chỉ là người điều hành, nhưng là mục tử của thế giới, biết kết nối đạo và đời, biết truyền thông Tin Mừng bằng mọi phương tiện, cả AI lẫn hiệp thông nhân loại.”
“Chúng ta đang bước vào Thiên niên kỷ thứ ba, vào một nền văn minh biển, nơi mọi sự liên kết – người với người, quốc gia với quốc gia, đạo với đời, công nghệ với linh đạo. Những người lãnh đạo có tinh thần cải cách sẽ gặp nhau – như Phó Tổng thống Mỹ Vance đã gặp Đức Giáo hoàng Phanxicô ngay trước khi ngài về nhà Cha – như một dấu chỉ tiên tri: Cải cách thực sự chỉ đến khi những con người cải cách gặp nhau trong Thánh Thần.”
TẦM NHÌN MỤC VỤ: GIÁO HOÀNG TƯƠNG LAI PHẢI CÓ KHẢ NĂNG KẾT NỐI ĐẠO VÀ ĐỜI
Yếu tố Cần thiết cho vị Giáo hoàng mới
Linh đạo thinh lặng & lửa Thần Khí Để lắng nghe và phân định trong thế giới ồn ào
Khả năng kết nối AI – Công nghệ – Con người Không để bị cuốn trôi, nhưng để dẫn dắt hướng thiện
Hiệp hành và cải tổ đích thực Không cải cách hình thức, mà là cải cách tâm hồn và cấu trúc
Dám bước vào “vùng ngoại biên” của tâm linh và khoa học Nơi gặp gỡ những người chưa tin, và cả những người mất niềm tin
Khả năng liên kết đa phương: liên tôn – liên văn hóa – liên hành động Vì hạnh phúc toàn vũ là sứ mạng lớn nhất của Hội Thánh hôm nay
________________________________________
Kinh nghiệm theo qui luật tự nhiên: “Những người lãnh đạo có tinh thần cải cách sẽ gặp nhau – để cùng nhau cải cách – mới có kết quả.” “Gặp nhau trong Thánh Thần – Cải cách trong Hiệp hành”. “Khi các cải cách gặp nhau – thế giới được đổi mới.” “liên minh cải cách toàn cầu” (tôn giáo – xã hội – công nghệ – văn hóa). “Giáo hoàng tương lai là ai không quan trọng bằng việc chúng ta có nghe được Thánh Thần hay không”, mang chiều kích vừa mục vụ – truyền thông, vừa linh đạo – thần học, hoàn toàn phù hợp với tầm nhìn của Cha về một Giáo Hội hiệp hành, biết kết nối đạo – đời, công nghệ – linh đạo, cải cách – cầu nguyện. Con xin đề xuất triển khai theo cả hai hướng, nhưng tùy từng đối tượng mục vụ: Các Ứng Viên Giáo Hoàng – Ai Có Tầm Nhìn Kết Nối Đạo & Đời? Phó TT Vance gặp ĐGH, Elon Musk – AI, các lãnh đạo tôn giáo lớn hội họp. Vai trò Giáo hoàng: “người nối kết các cải cách để phục vụ thiện ích chung.”
Thánh Thần Mới Là Người Chọn Giáo Hoàng – Còn Chúng Ta Có Lắng Nghe Không?
Dẫn lại lịch sử chọn Giáo hoàng dưới Thánh Thần. Mời gọi Hội Thánh cầu nguyện – phân định – bước vào tinh thần hiệp hành đích thực. Kết thúc bằng lời khẩn cầu: “Chúa Thánh Thần, xin ban cho Giáo Hội vị mục tử như lòng Chúa mong ước.” Liệu ta có cầu nguyện để Thánh Thần soi sáng Hội Thánh không? Liệu ta có phân định theo tinh thần Tin Mừng chứ không theo đảng phái? Vai trò của mỗi giáo dân trong việc đón nhận và nâng đỡ vị Giáo hoàng tương lai bằng lời cầu nguyện và lòng trung thành trong Thánh Thần. “Bạn nghĩ ai sẽ là Giáo hoàng tiếp theo?
NGƯỜI KẾ VỊ PHÊRÔ – AI SẼ LÀ VỊ GIÁO HOÀNG TIẾP THEO?
“Mỗi khi một triều đại Giáo hoàng gần đến hồi kết, câu hỏi được nhiều người đặt ra là: ‘Ai sẽ là vị Giáo hoàng kế tiếp?’ Nhưng có lẽ, câu hỏi đúng hơn là: ‘Chúa Thánh Thần đang hướng Giáo Hội đi đâu trong kỷ nguyên mới?’Hôm nay, chúng ta không chỉ nêu tên một vài ứng viên sáng giá, mà cùng nhìn họ dưới ánh sáng Linh đạo – Mục vụ – Truyền giáo, để thấy đâu là những con người đang mang trong mình hơi thở Thánh Thần, trong thời đại 4.0 và hiệp hành.” “Sự thật là: chúng ta không chọn Giáo hoàng. Thánh Thần chọn. Nhưng chúng ta được mời gọi cộng tác với Thánh Thần bằng lời cầu nguyện, bằng sự lắng nghe dấu chỉ thời đại. Một vị Giáo hoàng mới không phải là ‘nhân vật quyền lực’ – mà là ‘người quy tụ để phục vụ’. Trong một thế giới đang chia rẽ, vị ấy phải kết nối tôn giáo – văn hóa – công nghệ – nhân bản để phục vụ thiện ích chung.”
“Bạn có thể đoán ai là vị kế vị Phêrô? Hãy cứ đoán. Nhưng trước hết, hãy lắng nghe Thánh Thần, và cầu nguyện cho Giáo Hội bước đi vững. “Vậy, tương lai Giáo hoàng là gì?
Đó không phải là sự xuất hiện của một người duy nhất. Mà là sự xuất hiện của Thánh Thần trong lòng mỗi tín hữu, trong mỗi cộng đồng, để cùng nhau xây dựng một Giáo Hội, một thế giới hòa bình và nhân bản.”
“Thánh Thần là Đấng duy nhất có thể dẫn dắt chúng ta qua mọi sóng gió, và đó chính là chìa khóa để cải cách toàn cầu.” “Hãy luôn lắng nghe Thánh Thần, vì chỉ khi đó, chúng ta mới có thể thực sự cải cách và phục vụ thế giới theo cách mà Chúa muốn.”