ĐẠI LỘ MỚI
MINH TRIẾT VÀ MINH BẠCH
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
Dẫn nhập
Thế giới đang bước vào ngàn năm thứ ba với những biến đổi sâu sắc và mau lẹ về văn hóa, khoa học, và xã hội. Sự hội nhập Đông-Tây trở thành xu thế tất yếu nhằm xây dựng một thế giới và một nhân loại hài hòa. Trong đó, có việc làm thế nào để tích hợp được hai giá trị minh triết (wisdom) và minh bạch (transparency) sau Thượng Hội Đồng 23-24, trong bối cảnh toàn cầu hóa? Sau đây, tôi xin chia sẻ : Đại lộ mới – Minh triết và Minh bạch.
Câu chuyện
Hai mui tên, ghim vào tim của hai người. Theo quan điểm Á Đông Minh triết: « Cứu sống », nên phải rút tên để chữa trị. Theo quan điểm Tây phương : « Minh bạch giải trình và đánh giá », với sáu câu hỏi : Ai, cái gì, ở đâu, tạo sao, ra sao, khi nào ? Sau đó rút tên để cứu sống. Giải pháp hài hòa : « Cứu sống, sau đó minh bạch, giải trình và đánh giá ».
Minh triết là sự khôn ngoan có mục đích cứu sống ; minh bạch là chứng minh, giải trình, đánh giá. Trong tầm nhìn Hoàn Vũ, mục vụ con người, rất cần hòa hợp cả hai giải pháp : Tích hợp Văn hóa Đông-Tây : Minh triết và minh bạch.
Nhận thức
MINH TRIẾT VÀ MINH BẠCH
Minh là sáng ; triết là yêu mến sự khôn ngoan. Minh triết là ánh sáng, khôn ngoan, soi đường. Ví dụ : Ở đây có bán sự khôn ngoan. Mỗi câu khôn ngoan là một đồng bạc : « Làm việc gì cũng phải nghĩ tới cùng đích ». Bài học : Mục đích, mục đích, mục đích của mục đích…Thêm vào đó, quan niệm văn hóa Á đông : « Hoàng Thiên hữu nhãn ». Nhà Phật : « Thế à !… Thế à » ! Oan gia sau nhiều năm mới được minh bạch.
Khoa học là minh bạch, giải trình, đánh giá. Ví dụ : một hồ nước. Người dân nơi đây rất tự hào về hồ nước trong xanh và trù phú. Một ngày nọ, nước hồ bỗng nhiên cạn kiệt một cách kỳ lạ. Người dân hoang mang không biết nguyên nhân. Họ tập trung bàn bạc và quyết định nhờ một nhà khoa học phương Tây giúp đỡ.
Nhà khoa học đến, quan sát, và đề nghị: Kiểm tra nguồn cung cấp nước: Ông cùng dân làng đi dọc các con suối dẫn vào hồ, đánh dấu và đo lường lượng nước. Phân tích tiêu thụ nước: Ông khảo sát lượng nước mỗi hộ gia đình sử dụng, ghi chép chi tiết. Đánh giá thất thoát nước: Ông kiểm tra lòng hồ và các rò rỉ có thể xảy ra. Sau vài ngày làm việc, ông phát hiện rằng có một đường dẫn nước ngầm đã bị lấp do một trận sạt lở gần đây. Bài học : tinh thần khoa học Tây phương (minh bạch, giải trình, và đánh giá).
Minh triết liên quan đến kinh nghiệm, đạo đức và sự hiểu biết toàn diện. Minh triết giúp con người tìm ra con đường đúng đắn, hợp lý và hài hòa với các giá trị cốt lõi. Minh bạch là sự rõ ràng, trung thực và không giấu giếm, đặc biệt trong cách hành xử, truyền thông, và quản trị. Minh bạch thúc đẩy sự tin tưởng và hợp tác trong mọi lĩnh vực. Minh bạch tạo nền tảng cho sự tín nhiệm, liên kết và cộng tác, nhất là trong bối cảnh xã hội, giáo hội và quản trị hiện đại. Minh triết và minh bạch là hai giá trị cốt lõi và không thể tách rời để xây dựng một xã hội, một Giáo hội và một thế giới tốt đẹp hơn. Minh triết cho chúng ta tầm nhìn và sự hướng dẫn; minh bạch đảm bảo sự tin tưởng và cộng tác để hiện thực hóa những tầm nhìn ấy. Thái độ minh bạch bảo đảm cho sự tin tưởng và tín nhiệm không thể thiếu được trong một Giáo hội đồng nghị (hiệp hành), luôn lưu tâm đến các mối tương quan và liên kết. Ở những nơi Giáo hội được tin tưởng thì các thực hành minh bạch, giải trình và đánh giá giúp củng cố nó, và chúng thậm chí còn là một yếu tố quan trọng hơn tại nơi mà uy tín của Giáo hội phải được củng cố lại. Đông phương cần minh bạch để tránh bảo thủ, thiếu công bằng. Tây phương cần minh triết để tránh lệ thuộc máy móc, mất phương hướng tâm linh. Một cây cổ thụ vững chãi, với rễ cắm sâu vào đất và tán lá xòe rộng dưới ánh mặt trời. Cây cổ thụ đại diện cho sự trường tồn, hiểu biết sâu sắc (rễ), và khả năng bao dung, che chở (tán lá) : “Người có trí huệ như cây đại thụ, vừa biết gốc rễ vừa hiểu ánh sáng.” Một tấm kính trong suốt đặt giữa ánh sáng mặt trời. Tấm kính tượng trưng cho sự rõ ràng, trung thực, và không che giấu : “Minh bạch là ánh sáng soi rọi sự thật và lòng tin.” Một chiếc cân hai bên cân bằng, một bên là ánh sáng (minh bạch) và một bên là cây cổ thụ (minh triết). Chiếc cân đại diện cho sự cân bằng hài hòa giữa giá trị tâm linh của Đông phương và giá trị khoa học của Tây phương.
Đánh giá
Sự minh bạch : sự thật, lòng trung kiên, sự rõ ràng, tính trung thực, sự liêm chính, tính nhất quán, việc từ chối sự mờ ám, thói đạo đức giả và sự mơ hồ, không ẩn ý. Thái độ minh bạch bảo đảm cho sự tin tưởng và tín nhiệm không thể thiếu được trong một Giáo hội đồng nghị (hiệp hành), luôn lưu tâm đến các mối tương quan. Giáo hội đồng nghị (hiệp hành) việc giải trình phải trở thành thói quen ở mọi cấp độ. Tuy nhiên, những người ở vị trí quyền bính có trách nhiệm lớn hơn trong vấn đề này và phải giải trình trước Chúa và dân Người.
Đào luyện
Đào tạo và phát triển con người toàn diện về mặt trí tuệ, đạo đức và tinh thần. Xây dựng hệ thống quản trị rõ ràng, minh bạch, và công bằng trong mọi lĩnh vực. Có ban giám sát độc lập và ban phản biện.
Hai kinh nghiệm về việc giải trình
« Khi Phê-rô lên Giê-ru-sa-lem, các người thuộc giới cắt bì chỉ trích ông, họ nói: ‘’Ông đã vào nhà những kẻ không cắt bì và cùng ăn uống với họ !” » (Cv 11, 2-3). Phê-rô giải trình về lý do hành động của mình. Sự minh bạch thể hiện qua: sự thật, lòng trung kiên, sự rõ ràng, tính trung thực, sự liêm chính, tính nhất quán, việc từ chối sự mờ ám, thói đạo đức giả và sự mơ hồ, không ẩn ý.
Tông đồ Phao-lô : « Trái lại, chúng tôi khước từ những cách hành động ám muội, đáng xấu hổ, và không dùng mưu mô mà xử trí, cũng chẳng xuyên tạc lời Thiên Chúa; nhưng chúng tôi giãi bày sự thật, và bằng cách đó, chúng tôi để cho lương tâm mọi người phê phán trước mặt Thiên Chúa » (2 Cô-rinh-tô 4, 2).
Trong công việc này, các phương pháp đánh giá có sự tham gia, phát huy các kỹ năng của các chuyên gia, đặc biệt là giáo dân, những người nhuần nhuyễn hơn trong các quá trình giải trình và đánh giá ; đồng thời phân định tốt, thích ứng chúng vào bối cảnh Giáo hội, đặc biệt là của những thành viên có năng lực nhất, vào việc hoạch định mục vụ và kinh tế, tài chính thường niên, được kiểm toán viên bên ngoài chứng nhận trong phạm vi có thể, giúp minh bạch hóa việc quản lý tài sản và các nguồn tài chính của Giáo hội và các tổ chức thuộc Giáo hội, lập và công bố bản báo cáo hàng năm về việc thực hiện sứ vụ, bao gồm việc minh họa các sáng kiến được thực hiện trong lĩnh vực bảo vệ trẻ vị thành niên và người dễ bị tổn thương (safeguarding), thúc đẩy việc giáo dân tiếp cận các vị trí quyền bính và sự tham gia của họ vào quá trình ra quyết định, xác định tỷ lệ tham gia nam và nữ, các thủ tục đánh giá định kỳ về năng lực của tất cả các thừa tác viên và những người có sứ vụ trong Giáo hội.
Sự minh bạch. Dựa trên Mối phúc Tin mừng của những người có tâm hồn trong sạch (x. Mt 5, 8), giới răn “trong sạch (đơn sơ) như chim bồ câu” (Mt 10, 16). Những thực hành này giúp bảo đảm sự trung thành của Giáo hội với sứ mạng của mình. Sự thiếu vắng các thực hành vừa nêu là một trong những hậu quả của chủ nghĩa giáo sĩ trị, đồng thời nó nuôi dưỡng chủ nghĩa giáo sĩ trị. Sự minh bạch và trách nhiệm giải trình không chỉ cần được yêu cầu khi có các vụ liên quan đến sự lạm dụng tính dục, tài chính và các hình thức lạm dụng khác. Điều này còn liên quan đến lối sống của các mục tử, các kế hoạch mục vụ, các phương pháp truyền giáo và các phương thức qua đó Giáo hội tôn trọng phẩm giá con người, chẳng hạn như những gì liên quan đến điều kiện làm việc trong các tổ chức của mình.
Các cơ cấu và hình thức đánh giá thường xuyên giúp Giáo hội rút ra các bài học kinh nghiệm, điều chỉnh lại các kế hoạch hành động và duy trì chú ý đến tiếng nói của Chúa Thánh Thần, tập trung sự chú ý vào kết quả của các quyết định liên quan đến sứ vụ, theo cách thức đồng nghị (hiệp hành), phải xây dựng các hình thức và thủ tục hiệu quả để giải trình và đánh giá. Chúng sẽ được điều chỉnh cho phù hợp với sự đa dạng của những bối cảnh khác nhau, dựa trên khuôn khổ pháp lý dân sự, những kỳ vọng chính đáng của xã hội và những bố trí thực sự sẵn có về chuyên môn liên quan đến lãnh vực này.
Kết luận
“Một thế giới. Một nhân loại: Minh triết và Minh bạch”. Tích hợp hai nền văn hóa Đông Tây: Minh bạch, giải trình, đánh giá dẫn tới mục đích niềm tin và sự sống. Kết hợp giáo dục tâm linh (minh triết) với giáo dục khoa học (minh bạch). Sử dụng minh triết Đông phương để thúc đẩy lối sống bền vững. Áp dụng minh bạch Tây phương trong quản lý tài nguyên và ngăn chặn xung đột. Minh triết và minh bạch không đối lập mà bổ sung, tạo nên nền tảng cho sự hài hòa Đông-Tây. Thực hiện tích hợp các giá trị này là chìa khóa cho một thế giới đoàn kết và một nhân loại chung sống trong hòa bình, công bằng và phát triển bền vững.
Tính Đồng nghị, cũng giải quyết các chủ đề quan trọng như chủ nghĩa giáo sĩ và việc quản trị Giáo hội, với nhiều lời kêu gọi tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình đào tạo, kêu gọi tạo điều kiện cho tính hiệp hành, thúc đẩy đối thoại và hợp tác, chỉ ra giá trị của sự tham gia của giáo dân vào quá trình đào tạo linh mục để đa dạng hóa các quan điểm và khuyến khích sự hợp tác (Tây)[1]. Ở Thụy Điển, các cơ quan chính phủ thực hiện chính sách “mở” với công chúng: mọi tài liệu, báo cáo đều được công khai để đảm bảo tính minh bạch. Hệ thống này giúp tạo niềm tin và giảm tham nhũng trong quản lý nhà nước. Singapore trở thành quốc gia phát triển vượt bậc với sự ổn định chính trị, kinh tế, và xã hội. Vì Quốc gia này dung hòa giá trị minh triết từ văn hóa Á Đông (tôn trọng gia đình, cộng đồng) với tính minh bạch Tây phương (quản trị công khai, hiệu quả).
Truyền thông TGP/SG và HVCG/VN tháng Mười Hai 2024
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
MINH HỌA
Một cây cổ thụ vững chãi, với rễ cắm sâu vào đất và tán lá xòe rộng dưới ánh mặt trời. Cây cổ thụ đại diện cho sự trường tồn, hiểu biết sâu sắc (rễ), và khả năng bao dung, che chở (tán lá) : “Người có trí huệ như cây đại thụ, vừa biết gốc rễ vừa hiểu ánh sáng.”
Một tấm kính trong suốt đặt giữa ánh sáng mặt trời. Tấm kính tượng trưng cho sự rõ ràng, trung thực, và không che giấu :“Minh bạch là ánh sáng soi rọi sự thật và lòng tin.”
Một chiếc cân hai bên cân bằng, một bên là ánh sáng (minh bạch) và một bên là cây cổ thụ (minh triết). Chiếc cân đại diện cho sự cân bằng hài hòa giữa giá trị tâm linh của Đông phương và giá trị khoa học của Tây phương. Một cây đại thụ biểu tượng cho minh triết. Một tòa nhà kính sáng trong biểu tượng cho minh bạch. Bầu trời với ánh sáng tỏa xuống, đại diện cho sự hài hòa giữa Đông và Tây: “Một thế giới – Một nhân loại: Minh triết và Minh bạch.”
Bài đọc bổ sung
Các giám đốc đại chủng viện Ấn Độ kêu gọi cải tổ việc đào tạo chủng sinh trong bối cảnh những thách đố hiện đại: (khoa học)
Từ ngày 5 đến 9/11/2024, 62 giám đốc đại chủng viện của Ấn Độ đã quy tụ tại Học viện Don Bosco ở Guwahati, tham dự cuộc họp toàn thể lần thứ XXIII của Hiệp hội các giám đốc đại chủng viện. Cuộc họp nói đến bối cảnh thay đổi của việc đào tạo linh mục trong một thế giới ngày càng bị định hình bởi những thay đổi về xã hội, công nghệ và văn hóa.
Hồng Thủy – Vatican News
Với chủ đề “Đào tạo truyền giáo tại các đại chủng viện”, hội nghị tập trung vào việc tái hình dung cách thế các linh mục tương lai được chuẩn bị để phục vụ các cộng đồng đa dạng.
Mở rộng việc đào tạo linh mục vượt ra ngoài các bối cảnh học thuật truyền thống
Một trong những chủ đề chính của cuộc họp là lời kêu gọi mở rộng việc đào tạo linh mục vượt ra ngoài các bối cảnh học thuật truyền thống. Tiến sĩ Vincent Darlong nói rằng “chúng ta phải thích ứng với những thay đổi của xã hội và những kỳ vọng đa dạng của giáo dân”, và ủng hộ các chiến lược đào tạo bao gồm sự tham gia của các cộng đồng thiểu số.
Trang bị cho chủng sinh các kỹ năng kỹ thuật số
Với giới trẻ ngày nay, ngày càng hiện diện trên internet, các nhà đào tạo đã thảo luận về sự cần thiết phải trang bị cho các chủng sinh các kỹ năng kỹ thuật số để kết nối hiệu quả với cộng đồng của họ.
Cha Paul Pudussery đã nhấn mạnh cả tiềm năng và rủi ro của thế giới kỹ thuật số, nhấn mạnh đến nhu cầu tham gia có trách nhiệm và có ý nghĩa với các nền tảng kỹ thuật số: “Công nghệ nên tăng cường kết nối của chúng ta với mọi người, chứ không phải cô lập chúng ta”.
Chủ nghĩa giáo sĩ; tính hiệp hành
Hội nghị cũng giải quyết các chủ đề quan trọng như chủ nghĩa giáo sĩ và việc quản trị Giáo hội, với nhiều lời kêu gọi tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình đào tạo, kêu gọi tạo điều kiện cho tính hiệp hành, thúc đẩy đối thoại và hợp tác, chỉ ra giá trị của sự tham gia của giáo dân vào quá trình đào tạo linh mục để đa dạng hóa các quan điểm và khuyến khích sự hợp tác.
Hướng đến truyền giáo
Khi cuộc họp kết thúc, Đức cha Varghese Chakkalakal nhấn mạnh tầm quan trọng của tính toàn diện trong Giáo hội, ủng hộ các chủng sinh áp dụng cách tiếp cận hướng đến truyền giáo cho các thừa tác vụ của họ. Ngài nói: “Giống như Thánh Phêrô, chúng ta phải truyền cảm hứng cho các linh mục tương lai để họ có thể tung lưới rộng rãi trong việc chia sẻ Phúc âm”. Ngài khuyến khích các vị giám đốc truyền đạt cho các chủng sinh tinh thần vươn xa và cởi mở. (LiCas News 14/11/2024)
[1] Các Giám đốc đại chủng viện của Ấn Độ, Học viện Don Bosco ở Guwahati, Từ ngày 5 đến 9/11/2024,